Page 12 - Coğrafya 12 | 2.Ünite

saat

3 3 Ulaşım Sistemlerinin Yerleşme ve Ekonomik Faaliyetlere Etkisi

Ulaştırma sistemleri ve hizmetleri, modern ekonomilerin ve toplumsal gelişmenin temel ögesidir. Ulaşım
faaliyetleri ve yerleşmelerin gelişmesi arasında sıkı bir ilişki vardır. Ulaşım fonksiyonunun özünü meydana
getiren ulaşım faaliyetleri, istihdamdan çok sanayi, tarım, ticaret, yönetim, turizm ve güvenlik gibi fonksi-
yonların altyapısını oluşturduğu için kent yerleşmeleri açısından son derece önemlidir. Ticaret ve sanayisi
yoğun olan kentlerin kara, demir veya deniz yolları bakımından önemli bir noktada olduğu dikkati çeker.
Ulaşım imkânları rahat ve kolay olan bir yerleşmenin, zaman ilerledikçe bu imkânlarını kullanarak tica-
retini geliştirmesi daha kolaydır. Nitekim İpek Yolu veya Baharat Yolu gibi önemli yollar üzerinde tarih
boyunca birçok şehir kurulmuştur.

Bir bölgenin ulaşım sistemlerinin gelişmesinde bölgenin diğer bölgelere ve sanayi kuruluşlarına göre ko-
numu da önemlidir. Yani bölgenin çevresinde gerçekleştirilen ekonomik faaliyetler, o bölgenin ticaret yol-
larının transit geçiş bölgesi olmasını sağlayabilir. Bu durum da bölgenin ekonomik açıdan gelişmesinde
oldukça etkili olacaktır.

Ülkemizde ulaşım sistemlerinin gelişmiş olduğu bölgelere bakıldığında ekonomik faaliyetlerin ve yerleş-
melerin bu bölgelerde yoğunlaştığı görülür. Ekonomik faaliyetlerin temel süreçlerinden olan dağıtımın
ulaşım sistemleri ile sıkı bağı yadsınamaz. Dolayısıyla bir bölgede ulaşım sistemlerinin gelişmiş olması,
ekonominin doğası gereği ekonomik faaliyetlerin de gelişeceği anlamına gelmektedir.

Kocaeli
Çevresindeki illere göre konumu ve ulaşım sistemlerinin gelişmesi nedeniyle bir sanayi ve transit geçiş
şehri niteliğindeki Kocaeli, ulaşımın ekonomiye ve yerleşmeye etkisini incelemede güzel bir örnek teşkil
etmektedir.

Kocaeli’nin sanayileşmesinde en önemli etken, tüm ulaşım imkânlarına sahip olmasıdır. Kara ve demir
yolu ağları ile yapılan taşımacılık, özellikle Avrupa ve Orta Doğu’ya yapılmakta olup limanlar ile yapılan
deniz taşımacılığı da önemli bir boyuta ulaşmıştır. İstanbul ve Bursa gibi önemli ticaret ve sanayi merkez-
lerine yakınlığı, yatırımlar açısından Kocaeli’yi öncelikli kılmaktadır. Kocaeli’nin şehir merkezi İzmit’in,
İstanbul’a uzaklığı 85 km’dir. İstanbul’un batı yakasında bulunan Atatürk Havalimanı ve doğusunda fa-
aliyet gösteren hemen yakınındaki Sabiha Gökçen Havalimanı ile dünyaya açılan Kocaeli, Ankara’ya da
TEM otoyolu ile bağlıdır. Uluslararası İstanbul Atatürk Havalimanı’na 90 km, Uluslararası Sabiha Gökçen
Havalimanı’na 50 km mesafededir. 5 kamu limanı (Derince ve Yarımca) ve 35 özel iskele ile deniz ulaşımı
imkânları açısından tüm Anadolu’nun en iç noktasındadır.

Ulaşım sistemlerinin gelişmiş olması Kocaeli’ni, Türkiye’nin en önemli sanayi kenti haline getirmiştir.
Kocaeli’de GSYİH’nin yüzde 69,9’unu sanayi sektörü oluşturmaktadır. İlde Sanayi Odasına bağlı yaklaşık
1.300 sanayi kuruluşu faaliyet göstermektedir. Bu sanayi kuruluşları, ağırlıklı olarak Gebze, İzmit ve Kör-
fez ilçelerinde toplanmıştır. Ülkemizin en büyük 100 sanayi kuruluşunun 18’i Kocaeli’de bulunmaktadır.
Kocaeli’nin imalat sanayii açısından ülke içinde ve dış ticaretteki payı ise %13’tür. Sahip olduğu sanayi
kolları; kimya, metal eşya, otomotiv ve makine sanayisinin yanında taş ile toprağa dayalı sanayi olarak
sayılabilir. Ülke genelinde tüketilen toplam elektrik enerjisinin yaklaşık yüzde 10’u Kocaeli’de sanayi faa-
liyetlerinde tüketilmektedir. İlde 7’si aktif olmak üzere 12 organize sanayi bölgesi bulunmaktadır. Kocaeli,
kişi başına düşen yıllık millî gelir açısından son 10 yıldır ülke genelinde birinci sırada yer almaktadır. Bu
değer, Türkiye ortalamasının yaklaşık iki buçuk katıdır. Genel bütçe ve vergi gelirlerine katkı bakımından
da Kocaeli %17,41 ile Türkiye sıralamasında ikinci sırada yer almaktadır.

100