Page 2 - Coğrafya 9 | 1.Ünite

5. BÖLÜM

1.5. ATMOSFER VE İKLİM

A ŞEFFAF KÜRE: ATMOSFER Atmosfer ve iklim
Karekod 1.3

Konuya Başlarken
1. Atmosferin gezegenimizdeki canlı yaşamı için önemi nedir?
2. Güneş sistemindeki diğer gezegenlerin de atmosferi var mıdır?

Diğerleri
1%
Atmosfer, yerküreyi çevreleyerek gezegenimizdeki yaşamı mümkün
Oksijen
21% kılan ve farklı katmanlardan oluşan bir gaz karışımıdır. Atmosfer, içerdiği
gaz bileşenleri ile gezegenimizdeki canlı yaşamının gelişmesini sağladığı
Azot gibi oluşturduğu uygun koşullarla da yaşamın devamlılığına imkân sağla-
78%
maktadır. Bu nedenle atmosfer doğal ortamı oluşturan dört temel ortam-
dan biridir. Yerden yükseldikçe yoğunluğu azalan atmosferin kalınlığı tam
olarak bilinmemektedir. Ancak teorik olarak atmosfer sınırının, yer çekimi
ile uzaydaki genel çekimin eşit olduğu ve yaklaşık 10.000 km yüksekliğe
Grafik 1.1: Atmosferi oluşturan gazlar
ve oranları kadar uzandığı öngörülmektedir.
Atmosfer sabit ve değişken gazlardan oluşur. Azot ve
oksijen atmosferdeki gazların %99’unu oluşturur ve at-
mosfer içerisindeki oranları sabittir (Grafik 1.1). Ancak bu
gazların hava ve hava olaylarına etkisi çok azdır. Atmos-
fer içerisinde argon, karbondioksit, hidrojen, su buharı
gibi gazlar ise geriye kalan %1’lik dilimi oluşturmaktadır.
Bu gazlar içerisinde özellikle karbondioksit ve su buharı
canlı yaşamı için büyük öneme sahiptir Bu gazlar aynı za-
manda hava olayları üzerinde de etkilidir.
Atmosferi oluşturan gazların büyük kısmı atmosferin
alt katmanlarında yer alır. Bu nedenle deniz seviyesinden
yükseldikçe atmosferin yoğunluğu da azalır (Şekil 1.30).
Yeryüzü
Şekil 1.30: Yerden yükseldikçe atmosfer yoğunluğu azalır.

76 DOĞAL SİSTEMLER