Page 5 - Coğrafya 9 | 1.Ünite

Bİlgi Kutusu

Stratosfer içerisinde 19-45 km arasında ozon tabakası bulu-
Güneş nur. Ozon tabakası sayesinde Güneş’ten gelen zararlı ışınlar yer-

UVC Ozon Tabakası yüzüne ulaşamaz. Ozon tabakası Güneş’ten gelen ve potansiyel
olarak tehlikeli UV radyasyonunun (UV-C ve UV-B) büyük çoğun-
UVB
UVA luğunu emer. Ötekilere göre daha az zararlı olan UV-A ışınımı
ise ozon katmanından geçer. UV radyasyonu deri kanseri ve ka-
tarakta neden olduğu gibi insanın bağışıklık sistemini zayıflatır.

ARAŞTIRMA

Kuzey ve Güney yarım kürede, kutup daireleri ile kutuplar arasında kalan yüksek enlemlerde kutup ışıkla-
rını görmek mümkündür. Kutup ışıkları (aurora) nasıl oluşur? Araştırınız.

OKUMA PARÇASI

ATMOSFER NEREDE SONLANIR, UZAY NEREDE BAŞLAR?

Aslında Dünya da aracının aerodinamik
uzayın bir parçasıdır. kuvvetlerin etkisiyle
Ancak “uzay” ifadesi havada kalmasını
ile çoğunlukla uzayın sağlayamayacak
Dünya ve onun atmos- kadar düşük olduğu
ferinin dışındaki kısmı yükseklik” olarak ta-
kastedilir. Atmosferin nımlanıyor. Bu sınırın
en dış katmanı Dün- üzerindeki irtifalarda
ya’nın yüzeyinden hava direnci nede-
yaklaşık 960 kilometre niyle ortaya çıkan
yüksekte biter. Hatta aerodinamik kuvvet-
1.000 kilometre irtifada lerin, hava aracının
bile Dünya’nın etrafın- havada kalmasında
da hidrojen atomların- ve kontrol edilme-
dan oluşan bir bulut tabakası bulunur. Ancak sinde bir etkisi olmuyor. Karman sınırının
atmosferin en dış katmanının yoğunluğu çok üzerinde bir cismin havada kalabilmek için
düşüktür. Bu nedenle nerede bittiğini söylemek çok yüksek hızda hareket etmesi gerekiyor.
hayli zordur. Fédération Aéronautique Interna- Uzay araçlarının yörüngede kararlı bir şekilde
tionale (FAI) tarafından yapılan tanımlamaya hareket etmesi için sahip olması gereken bu
göre ise uzayın deniz seviyesinden itibaren hız orbital hızı olarak isimlendiriliyor.
yaklaşık 100 kilometre yüksekte başladığı
kabul ediliyor. Karman sınırı olarak bilinen bu http://www.bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/at-
seviye “atmosferin yoğunluğunun, bir hava mosfer-nerede-sonlanir-uzay-nerede-baslar

DOĞAL SİSTEMLER 79