Page 8 - Coğrafya 9 | 1.Ünite

Bu tahminler, atmosferdeki kısa dönemli hava olaylarını inceleyen meteoroloji bilimi tarafından yapılır. Me-
teoroloji istasyonlarında sıcaklık, basınç, rüzgâr ve yağış gibi atmosfer olaylarının ölçülmesi sonucunda tutulan
kayıtlara gözlem (rasat) denir. Herhangi bir yerde uzun yıllar boyunca yapılan gözlemlerin ortalaması o yerin ik-
lim özelliklerinin nasıl olduğu hakkında bilgi verir. İklim, geniş bir alan içinde ve uzun yıllar boyunca değişmeyen
ortalama hava koşullarıdır. İklimi inceleyen bilim dalı klimatolojidir.
Meteoroloji ve klimatoloji arasında yakın bir ilişki bulunur. Her iki alan da atmosferi inceler. Meteoroloji at-
mosferde meydana gelen hava olaylarının özellikleri yani daha çok hava durumu ile ilgilenirken klimatoloji uzun
yıllar boyunca belirli bir bölgedeki hava olaylarının ortalama durumu olan iklim özelliklerini inceler. Klimatoloji
iklimin ortaya çıkış sürecini, mekânsal dağılışını, bu dağılışın nedenlerini ve iklimin doğal ve beşerî unsurlara
olan etkilerini inceler. Bununla birlikte meteoroloji, klimatolojinin aksine hava olaylarını dar bir alanda kısa süreli
olarak ele alır.
İklim doğal ve beşerî sistemlerin şekillenmesinde büyük bir etkiye sahiptir (Tablo 1.2). İnsan ve doğa ara-
sındaki etkileşim iklim koşullarına bağlı olarak şekillenir. Akarsu ve göl gibi su kaynaklarının dağılışında iklim
koşulları etkilidir. Diğer taraftan herhangi bir yerdeki doğal bitki örtüsü ve insanlar tarafından yetiştirilen kültür
bitkilerinin türleri de iklime bağlıdır. Sanayi ve ticaret gibi ekonomik faaliyetler üzerinde de iklim koşulları etki-
lidir. Bu nedenle iklim, insanların yeryüzündeki dağılışı üzerinde önemli bir etmendir.

Tablo 1.2: İklimin doğal ve beşerî sistemler üzerindeki etkileri

İklimin Etkileri

İnsan ve Beşerî Sistemler Üzerindeki
Etkileri Doğal Sistemler Üzerindeki Etkileri

Yeryüzü şekillerinin
Ekonomik faaliyetler Tarım oluşumu

İnsanların fizyolojik gelişimi Sanayi Toprak oluşumu ve türleri

Kültürel yapı Turizm Kayaçların çözülmesi
Ormancılık
İnsan karakteri
Bitki örtüsü
Ulaşım
Yerleşmeler Akarsu debi ve rejimi
Ticaret
Giyim türü Hayvan türleri ve dağılımı
Hayvancılık
Nüfusun dağılışı
Denizlerin tuzluluk oranı
Beslenme alışkanlıkları

ARAŞTIRMA
Osmanlı Devleti’nde meteorolojinin kurumsallaşma çalışmaları 1867 yılında Kandilli Rasathanesi’nin kurul-
ması ile başlamış ve kurumsallaşma Cumhuriyet Türkiyesi’nde tamamlanmıştır. Osmanlıdan günümüze Türk
meteoroloji tarihini araştırınız.

82 DOĞAL SİSTEMLER