Page 264 - Defterim - Felsefe 10

Sanatın Ne Olduğu Problemi
Genel olarak sanat, insanın estetik kaygılarla ortaya koyduğu, pratik bir fayda ya da
işlev taşımak zorunluluğu olmayan ürünler ve etkinlikler toplamı biçiminde tanımlanabilir.
Başka bir ifade ile karşısında estetik bir deneyim yaşanmasına imkân veren; duyguları,
Bilgi Havuzu duyarlılığı, düşünmeyi harekete geçiren; anlam verme, imgeleme ve yaratıcılığa dayalı;
özgün, estetitk eserler ile bunların üretim sürecindeki faaliyetler bütünüdür.
Taklit olarak
Sanat terimi ilk kullanıldığı çağlarda, bugün anlaşıldığı biçimiyle yalnızca güzel sanatları
sanat kuramı
değil, zanaatları da içerecek bir anlama sahiptir. Rönesans ile sanatçı ve zanaatkar ayrımına
“yansıtmacı
ilişkin nüveler belirmeye başlarken sanat konusunda yürütülen tartışmalarda da çeşitlilik
kuram” ya
artmıştır. Böylece tarihsel süreç içinde sanatı açıklayan farklı kuramlar ortaya çıkmıştır.
da “mimetik
Bu kuramlardan başlıcaları “taklit olarak sanat”, “yaratım olarak sanat” ve “oyun olarak
sanat kuramı”;
sanat” biçiminde sıralanabilir.
yaratım olarak
sanat kuramı
ise “yaratma SANAT KURAMLARI
olarak sanat”
biçiminde ifade
edilebilmektedir. Taklit Yaratım Oyun
Sanata ilişkin Olarak Sanat Olarak Sanat Olarak Sanat
farklı kuramsal
sınıflamalar da Sanat, doğanın taklit edil- Sanat, sanatçının duygu, Sanat, oyun gibi insanı
yapılmaktadır. mesi sonucunda estetik coşku ve hayal gücüne özgürleştirerek duyusal
Bunlardan bazıları değer taşıyan ürünlerin dayalı bir yaratımdır. ve akılsal olanı aşan bir
“yansıtmacı ortaya çıkmasıdır. eylemdir.
kuram”, Temsilcisi Temsilcisi Temsilcisi
“dışavurumcu Platon B. Croce F. Schiller
kuram”, “biçimci
kuram” ve
“işlevselci kuram”
olarak ya da Sanatta, nesnelerin bildiğimiz anlamından kopabilmemiz, onları düşündüğümüz
sanat yapıtına Soru Köşesi gibi değil, oldukları biçimde kabul edebilmemiz gerekir. Örneğin, bir tabloda, ek-
yaklaşım biçimleri mek fırını camekânında bir dikiş makinesiyle bir şemsiye bir arada olabilir. İşlevi
saf ve kesin bir biçimde saptanmış gerçek bir nesnenin (bir şemsiye) kendinden çok
çerçevesinde uzak bir başka nesneyle (bir dikiş makinesi) birlikte, her ikisi için de garip kaçan
“eser merkezli bir yerde (bir fırın camekânı) bir arada olmaları, kendiliğinden bu nesneleri işlev
yaklaşım”, “sanatçı ve kimliklerinden ayırır. Bu nesneleri eski anlamlarıyla görmek bir yanılgıdır. Artık
merkezli yaklaşım”, onlar, gerçek, şiirsel, yepyeni bir anlama kavuşmuştur.
“alımlayıcı Bu parçada aşağıdaki görüşlerden hangisi öne sürülmektedir?
merkezli yaklaşım” A) Var olmanın anlamı sanatçıya göre değişir.
ve “toplum B) Gerçek sanatçı, yapıtlarında doğanın gizemini yansıtır.
merkezli yaklaşım” C) Sanatçı, yapıtında kendi kişiliğinin ipuçlarını verir.
biçiminde D) Sanat, doğadaki gerçekliğe farklı bir anlam kazandırır.
sıralanabilir.
E) Sanatın amacı güzeli ortaya koymaktır.
(2005-ÖSS)

Çözüm Paragrafın ilk cümlesinde sanat ile ilgili bir yargı öne sürülmüş diğer cümlelerde
ise yargı, örneklendirilerek açıklanmıştır. Bu durumda sanatçıdan bahsedilen A,
B ve C seçeneklerinin elenmesi gerekir. Parçada sanat ve güzellik ilişkisine dair
herhangi bir vurgu yapılmamıştır. Dolayısıyla sanatın amacının güzel olanı ortaya
koymak olduğunu söyleyen E seçeneği elenebilir. Paragrafta temel olarak sanat
eserlerinde yer alan nesnelerin gerçek anlamlarından koparak yeni anlamlar ka-
zandıklarından söz edilmektedir.
Cevap: D

262