Page 113 - DEFTERİM FİZİK 10

2. Ünite: Basınç ve Kaldırma Kuvveti
Notlarım

2.1.2. AKIŞKANLARDA AKIŞ SÜRATİ İLE AKIŞKAN BASINCI
ARASINDAKİ İLİŞKİ

Sıvı ve gazlar akışkan maddelerdir. Hareket hâlindeki akışkanların oluşturduğu
basınç, durgun hâldeki akışkanın basıncından farklıdır.

1700’lerin başında Daniel Bernoulli (Danyel Bernolli), hava veya suyun akış
hızı değiştiğinde basıncının da değiştiğini keşfetti. Buna göre bir boruda ya da
kanalda akmakta olan akışkanın basıncı, durgun hâldeki basıncından küçük
olmaktadır. Bu durum Bernoulli İlkesi olarak tanımlanır.

Rüzgarlı bir günde şemsiye üzerinden geçen havanın
süratinin artması şemsiye üzerindeki basıncın azalmasına
sebep olur. Şemsiyenin iç tarafındaki hava basıncıyla
üzerindeki basınç arasında bir fark oluştuğu için şemsiye
ters döner (Görsel 2.56).
Görsel 2.56

Düşük basınç
Fırtınalı havalarda çatıların üzerinden geçen havanın
sürati artar. Bernoulli İlkesi'ne göre çatının üst kısmına
etki eden açık hava basıncı azalacağı için binaların
içindeki durgun hava basıncı nedeniyle çatı yukarı
doğru itilir (Görsel 2.57). Rüzgârlı havalarda çatıların
uçmasının sebebi budur. Benzer şekilde rüzgârlı
havalarda kapı ve pencerelerin sertçe kapanması da
Bernoulli İlkesi'yle açıklanır. Görsel 2.57

Görsel 2.58'de A kesit alanlı geniş kısımda
1
hareket eden havanın sürati, A kesit alanlı dar
2
kısma geçtiğinde artar. Bu sebeple borunun
geniş kısmındaki havanın sürati (V ), dar
1
kısmındakinden (V ) küçük olur. Bernoulli
2
İlkesi'ne göre akışkanın sürati arttıkça basıncı
azalacağından geniş kısımdaki havanın basıncı, dar
Görsel 2.58
kısımdaki havanın basıncından büyük olur.
U borusunun kollarının tabanlarındaki toplam basıncın eşit olabilmesi için
sağ kolundaki sıvı yüksekliği sol kolundaki sıvı yüksekliğinden fazla olmalıdır.
Böylece akışkanların basıncın büyük olduğu yerden küçük olduğu yere hareket
ettiği görülür.

Kesit alanı daralan boruda hareket eden
v < v < v havanın hızı boru daraldıkça artar.
1 2 3
S > S > S Görsel 2.59’da S , S , S alanlı bölgelerdeki
1 2 3 1 2 3
P > P > P basınçlar P , P , P olarak gösterilmiştir.
1 2 3 1 2 3

Görsel 2.59

113