Page 181 - DEFTERİM FİZİK 10

3� Ünite: Dalgalar
Notlarım

3.3 SU DALGASI

3.3.1. SU DALGALARININ İLERLEME YÖNÜ, DALGA TEPESİ VE
DALGA ÇUKURU

Durgun su yüzeyine düşen yağmur damlalarının (Görsel 3.28) ya da suda
ilerleyen geminin hareketinin (Görsel 3.29) su yüzeyinde meydana getirdiği
şekil değişikliğine su dalgası denir.

Su dalgaları mekanik dalgalar olup aynı anda hem enine hem de boyuna
dalga özelliği gösterir. Su yüzeyinde oluşan bu dalgalar suyun alt tabakalarında
hissedilmez. Bu sebeple okyanus, deniz ve göllerin derinliklerindeki yaşam
yüzeydeki dalgalardan etkilenmez. Örneğin gemi kaptanları denizin fırtınalı
olmasından korkarlar. Çünkü dalgalar gemiyi etkiler. Ancak bir denizaltı
kaptanı fırtınadan korkmaz. Çünkü denizaltı daldığında yüzey dalgalarından
etkilenmez (Görsel 3.30).

Görsel 3.28 Görsel 3.29 Görsel 3.30
Yukarı-aşağı ve ileri-geri hareketin bileşkesi sonucu su tanecikleri
Görsel 3.31’de görüldüğü gibi dairesel şekilde hareket eder. Doğrusal su
dalgalarının yandan görünümünde su dalgaları üzerindeki en yüksek noktaya
dalga tepesi, en alt noktaya dalga çukuru denir (Görsel 3.32).

Dalga
Dalga
hareketi
tepesi
Tepe Tepe

Dalga Çukur Çukur
çukuru Su
Görsel 3.31 Görsel 3.32

Su dalgaları; üzerine ışık düşürülen camdan Işık kaynağı
yapılmış dalga leğenlerinde incelenir. Su
dalgaları üzerine düşen ışık demeti, yakınsak
mercek gibi davranan dalga tepeleri
tarafından toplanırken ıraksak mercek gibi
davranan dalga çukurları tarafından dağıtılır.
Böylece ekran üzerinde dalga tepeleri aydınlık,
dalga çukurları ise karanlık bölgeler oluşturur
(Görsel 3.33). Dalgalar hareketli olduğu için
ekranda oluşan aydınlık ve karanlık bölgeler
Görsel 3.33
de hareket hâlindedir. Karanlık ve aydınlık
bölgeler sürekli olarak yer değiştirir.

181