Page 187 - DEFTERİM FİZİK 10

3� Ünite: Dalgalar
Notlarım

3.3.3. ORTAM DERİNLİĞİ İLE SU DALGALARININ YAYILMA HIZI
ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yay dalgaları gibi su dalgaları da ortam değiştirdiklerinde hızları değişir.
Su dalgaları, derin ortamda sığ ortama göre daha hızlı ilerler. Dalgaların
frekansı dalga kaynağına bağlı olduğu için ortam değiştiren dalgaların frekansı
değişmez. Bunun sonucunda sığ ortama geçen su dalgalarının hızı azalır. Hızı
azaldığı için dalga boyu da azalır. Derin ortamda ise dalgaların hızı ve dalga
boyu artar.
λ λ
d s
Derin ortam Sığ ortam
Dalga Dalga
kaynağı kaynağı
Sığ ortam
Derin
ortam λ d λ s

Farklı derinlikteki iki ortamda Farklı derinlikteki iki ortamda
ilerleyen doğrusal su dalgalarının ilerleyen doğrusal su dalgalarının
yandan görünümü yukarıdaki üstten görünümü yukarıdaki gibidir.
gibidir. Ortam derinliği azaldıkça Ortam derinliği azaldıkça dalgaların
dalgaların hızı ve dalga boyu azalır. hızı ve dalga boyu azalır.

Dalga Dalga
kaynağı kaynağı

Dalga Dalga
kaynağı kaynağı

Derinliği önce azalan sonra artan
Derinliği giderek azalan ortamda ortamda ilerleyen doğrusal su
ilerleyen doğrusal su dalgalarının dalgalarının yandan ve üstten
yandan ve üstten görünümleri görünümleri yukarıdaki gibidir.
yukarıdaki gibidir. Ortam derinliği Önce ortam derinliği azaldığından
azaldıkça dalgaların hızı ve dalga dalgaların hızı ve dalga boyu da
boyu azalır. azalır. Daha sonra ortam derinliği
arttığı için dalgaların hızı ve dalga
boyu artar.

Stroboskop

Üzerinde eşit aralıklarla yarıklar bulunan ve kendi ekseni
etrafında dönebilen, dalga boyunun ölçülmesinde kullanılan
deney aletine stroboskop denir (Görsel 3.40).
Görsel 3.40
Stroboskobun kullanımı: Stroboskop kendi ekseni etrafında döndürülerek
üzerindeki yarıklardan ilerleyen su dalgalarına bakılır. Stroboskobun dönüş
frekansı değiştirilerek su dalgalarının durgun görüntüsü elde edilmeye
çalışılır. Su dalgaları duruyor göründüğü anda stroboskobun yarık frekansı ile
su dalgalarının frekansı eşitlenmiş olur. Stroboskobun frekansı ve yarık sayısı
bilindiğine göre su dalgalarının frekansı ve dalga boyu hesaplanır.

187