Page 245 - DEFTERİM FİZİK 10

4� Ünite: Optik
Notlarım

Işık kaynağından çıkan ve ışığın yolunu belirleyen en ince ışık demetine ışık
ışını denir. Işık ışınları doğrusal olarak yayılır. Kaynaktan yayılan ışık ışınları
ortamda ilerlerken saydam cisimlerle karşılaştığında bu cisimlerden geçtikleri
için gölge oluşmaz. Işık ışınları saydam olmayan cisimlerle karşılaştığındaysa
saydam olmayan cisimlerin arkasında karanlık bölgeler oluşur. Oluşan bu
karanlık bölgelere gölge denir. Gölgenin şekli;

√ ışık kaynağının şekline,
√ cismin şekline,
√ perdenin konumuna bağlı olarak değişir.

Noktasal ışık kaynağı ve saydam olmayan
küresel cisim kullanılarak kurulan Saydam
düzenekte (Görsel 4.9) ekran üzerinde olmayan
Noktasal cisim
ışığın hiç düşmediği karanlık bir bölge ışık kaynağı
oluştuğu görülür. Bu bölgeye tam gölge
denir. Ekran sabit tutulup, kaynak saydam
olmayan cisme yaklaştırıldığında tam Tam
gölge alanı büyür. Işık kaynağı ve ekran gölge
sabit tutulurken saydam olmayan cisim Görsel 4.9
Ekran
ekrana yaklaştırılırsa ekran üzerinde
oluşan gölgenin alanı küçülür.

Kaynak, cisim, perde arasındaki uzaklık ile cismin boyutu arasındaki ilişki
biliniyorsa üçgen benzerliğinden yararlanılarak gölgenin alanı hakkında
yorum yapılabilir.

Yarı
gölge
Saydam
İki noktasal ışık kaynağı, küresel ve saydam olmayan
cisim
olmayan cisim kullanılarak kurulan
düzenekte (Görsel 4.10) ekran üzerinde
koyulukları birbirinden farklı iki bölge oluşur. Noktasal ışık Tam
kaynakları gölge
Kaynaklardan yalnızca birinden ışık alan Ekran
Görsel 4.10
bölgeye yarı gölge denir�

Aynı düşey doğru üzerinde duran iki noktasal Yarı
Saydam gölge
ışık kaynağının önüne koyulan küresel ve olmayan
cisim
saydam olmayan cisim kullanılarak kurulan
düzenekte (Görsel 4.11) ekranda oluşan gölge,
tam bir daire şeklinde olmaz. Sağ ve soldan Noktasal ışık Tam
kaynakları gölge
basık, oval bir görünüşe sahip olur. Kaynakların Ekran
her ikisinden ışık alamayan ara kesit bölgesi Görsel 4.11
tam gölge, diğer kısımlar yarı gölgedir.
Yarı
Saydam gölge
olmayan
cisim
Noktasal kaynak yerine küresel bir kaynak
kullanıldığında da tam ve yarı gölge elde edilir
Küresel ışık
(Görsel 4.12). kaynağı Tam
gölge
Ekran
Görsel 4.12

245