Page 262 - DEFTERİM FİZİK 10

4� Ünite: Optik
Notlarım

Ortam değiştiren su dalgalarının hızının değiştiği bilinmektedir. Benzer şekilde
saydam bir ortamdan başka bir saydam ortama geçen ışığın ortalama hızında
da değişme olur. Ortam değiştiren su dalgalarının hızındaki değişim, su
dalgalarının hareket doğrultusunun değişmesine (Görsel 4.40.a) neden olduğu
gibi ortam değiştiren ışık da doğrultu değiştirir (Görsel 4.40.b).

Normal Normal
Gelen Gelen
dalga ışın i
Derin Hava
Sığ Cam
Kırılan Kırılan
dalga r ışın
(a) (b)
Görsel 4.40

İki saydam ortamı birbirinden ayıran yüzeye indirilen dikmeye yüzey normali
denir. Gelen ışın ile yüzey normali arasında kalan açıya (i) gelme açısı denir�
Kırılan ışın ile yüzey normali arasında kalan açıya (r) kırılma açısı denir� Gelen
ışın, yüzeyin normali ve kırılan ışın aynı düzlemde yer alır.

Bir dalganın hızının büyüklüğü ilerlediği ortama bağlıdır. Işığın dalga yapısı
düşünülerek ışık ışınları ilerleyen dalgalara benzetilebilir.

8
Işığın boşluktaki hızının (c = 3.10 m/s) herhangi bir saydam ortamdaki
ortalama hızına (V) oranına o ortamın kırılma indisi (kırıcılık indisi) denir�
Kırılma indisi n sembolüyle gösterilir.

c
n =
Kırılma indisi olarak ifade edilir.
v

Yandaki tabloda bazı saydam ortamların
MADDE KIRILMA İNDİSİ
kırılma indisi verilmiştir. Işığın herhangi bir
ortamdaki hızı boşluktaki hızından küçüktür. Cam 1,52
Boşluğun kırılma indisi n = 1’dir. Bu nedenle Elmas 2,419
boşluktan farklı herhangi bir saydam Buz 1,309
ortamın kırılma indisi 1’den büyük olur. Etil alkol 1,361
Ancak ışığın havadaki ilerleme hızı boşluktaki Su 1,333
ilerleme hızına yakın olduğundan havanın Hava 1,000293
kırılma indisi yaklaşık n = 1 olarak alınabilir.

Hollandalı astronom ve matematikçi Willebrord Snellius Van Royen (Vılbort
Snelis Van Royen, 1580-1626) anısına Snell Yasası olarak adlandırılan yasaya
göre kırılma açısı; ışığın geldiği ortamın kırılma indisine, ışığın kırılarak geçtiği
ortamın kırılma indisine ve ışığın gelme açısına bağlıdır.

Kırılma indisi küçük (n ) olan ortamdan kırılma indisi büyük olan ortama (n )
1 2
gönderilen ışın normale yaklaşarak kırılır (Görsel 4.41.a).

n . sin i = n . sin r
Işığın gelme açısı i, kırılma açısı r ise olur.
1 2

262