Page 271 - DEFTERİM FİZİK 10

4� Ünite: Optik
Notlarım
Kesişmeyen küresel yüzeyler arasında kalan ortamın saydam madde ile doldurul-
masıyla oluşan ve orta kısmı uç kısımlarına göre daha ince olan merceklere kalın
kenarlı mercek denir (Görsel 4.51). Kalın kenarlı mercekler, üzerine gelen ışığı her
iki yüzeyden kırarak asal eksenden uzaklaştıracak şekilde yönlendirir
(Görsel 4.52). Bu sebeple kalın kenarlı merceklere ıraksak mercek de denir. Kalın
kenarlı mercekler Görsel 4.53’teki gibi gösterilir.
Optik
merkez
1� küresel 2� küresel
yüzey yüzey

M M
1� odak 2� odak
noktası noktası

Görsel 4.51 Görsel 4.52 Görsel 4.53
√ R ve R eğrilik yarıçapları olan küresel yüzeylerin geometrik merkezlerine
1 2
merceklerin eğrilik merkezi denir. Görsel 4.54’teki M ve M ile gösterilen
1 2
noktalar küresel yüzeylerin merkezleridir.
√ M ve M merkezlerinin birleştirilmesiyle elde edilen doğruya merceğin asal
1 2
ekseni denir�
√ Merceğin tam ortasında ve asal ekseni üzerinde bulunan noktaya optik
merkez denir. Optik Optik
merkez merkez
R R
1 1
R R
2 2
M n M M n M
m
1 2 1 m 2
(a) (b)
Görsel 4.54
Tek renkli ışık ışınları, kırılma indisi
bulunduğu ortamın kırılma indisinden
büyük olan ince kenarlı merceğin asal
O
eksenine paralel geldiğinde merceği F F
geçtikten sonra asal eksen üzerindeki bir Odak
noktada toplanır. Bu noktaya ince kenarlı noktası
merceğin odak noktası (F) denir.
√ Odak noktasının optik merkeze uzaklığına merceğin odak uzaklığı
(f) denir.
√ İnce kenarlı merceğin her iki tarafında birer tane olmak üzere iki
tane odağı bulunur.

Kırılma indisi bulunduğu ortamın kırılma
indisinden büyük olan kalın kenarlı
merceğin asal eksenine paralel gelen O
ışınlar, merceği geçtikten sonra asal eksen F F
üzerindeki bir noktadan geliyormuş gibi
dağılarak kırılır. Bu noktaya kalın kenarlı
merceğin odak noktası (F) denir.
√ Odak noktasının optik merkeze uzaklığına merceğin odak uzaklığı
(f) denir.
√ Kalın kenarlı merceğin her iki tarafında birer tane olmak üzere
iki tane odağı bulunur.

271