Page 53 - DEFTERİM FİZİK 10

1. Ünite: Elektrik ve Manyetizma
Notlarım
PUSULA İLE YÖN BULMA

Pusula kapsülündeki harflerden; N kuzeyi, S güneyi, E
doğuyu, W batıyı simgelemektedir (Görsel 1.49). Bir
mıknatıs olan pusula ibresi Dünya'nın manyetik alanı
doğrultusunda dengeye gelir ve kırmızı uç daima kuzeyi
(N) gösterir. Bu sayede pusula ibresine bakılarak gidilecek
yön belirlenir.

Görsel 1.49

N
Pusulanın yer değiştirmesi ibrenin yönelimini etkilemez. Bir
W E
kişinin güneybatı yönünde gitmek istediği düşünülürse bu kişi
S pusulayı yatay konuma getirir ve ibresinin dengeye gelmesini
Görsel 1.50
bekler. Dengeye gelmiş pusula ibresi Görsel 1.50’deki konumu
N E aldığında kişi, pusulanın döner kapsülünü ibrenin N (kuzey)
kutbunu gösterecek şekilde döndürür (Görsel 1.51). Pusulaya göre
W S güneybatı yönünü belirleyerek istediği yönde ilerler.
Görsel 1.51

Dünyanın manyetik alan şiddeti ve yönü uzun
periyotlarda değişim göstermektedir. Bu durum
geçmişte pusula ile yön bulan kaptan ve pilotların
işlerini zorlaştırmaktaydı. Ancak günümüzde
küresel konumlama sistemi olan GPS (Global
Positioning System) kullanımı yaygın hâle
geldiğinden, Dünya’nın manyetik alanındaki bu
değişimin yön bulmada bir önemi kalmamıştır.
GPS uydusu ile
konum belirleme

50. ETKİNLİK

Dünyanın manyetik alanı yön bulma konusunda geçmişten günümüze kadar
pek çok insana fayda sağlamıştır. Dünya’nın manyetik alanı ile çalışan pusulalar
yardımıyla özellikle açık denizlerde denizcilerin yönlerini bulmaları kolaylaşmış-
tır.

Buna göre,

Yerkürenin manyetik alanının nasıl oluştuğunu açıklayarak ve Dünya üzerindeki
şeklini çizerek modelleyiniz.

53