Page 50 - DEFTERİM FİZİK 10

1. Ünite: Elektrik ve Manyetizma
Notlarım
YÜKSEK GERİLİM HATLARI
Santrallerde üretilen elektriğin trafolar tarafından ortala-
ma 300.000 V'luk gerilim değerlerine yükseltilerek kulla-
nım alanlarına taşınmasını sağlayan iletim hatlarına yük-
sek gerilim hattı denir (Görsel 1.46). Yüksek gerilim hatları
ve trafolar etrafında çok şiddetli manyetik alan oluşur. Bu
manyetik alana maruz kalan canlılar üzerinde bazı olum-
suz etkiler görülür. Manyetik alanın canlılar üzerindeki et-
kisi, oluşan manyetik alanın büyüklüğü ve canlıların man-
yetik alana maruz kalma süresiyle doğru orantılıdır. Görsel 1.46

Yüksek gerilim hatlarının canlılar üzerinde oluşturduğu bazı olumsuz
durumlar aşağıda verilmiştir.
√ Yapılan çalışmalarda yerleşim alanlarının enerji iletim hatlarına yakınlığıyla
lösemi (kan kanseri) hastalığı ve beyin kanseri arasında bir ilişki olduğu
ortaya konmuştur.
√ Yüksek gerilim hatlarına yakın olan bölgelerde alzaymır hastalığına
yakalanma oranında artışlar gözlenmiştir.
√ Yüksek gerilim hatlarının oluşturduğu manyetik alan; baş ağrısı, yorgunluk,
uykusuzluk, kas ağrısı ve sinir sistemi rahatsızlıkları gibi çeşitli sorunlara
neden olabilmektedir�

Ayrıca manyetik alanların sadece canlılar üzerinde değil, hassas cihazlar
üzerinde de etkili olduğu bilinmektedir.

Manyetik alanlar iyonlaştırıcı olmayan radyasyon
türlerindendir. İyonlaştırıcı olmayan radyasyonun
insan sağlığı ve çevre üzerinde olumsuz etkileri vardır.
Türkiye’de iyonlaştırıcı olmayan elektromanyetik
alanların insan sağlığı ve çevre üzerindeki muhtemel
İyonlaştırıcı olmayan
olumsuz etkilerinin azaltılmasına esas olacak kriterler
radyasyon sembolü
24.07.2010 tarih ve 27651 sayılı Resmî Gazete’de
yayınlanan yönetmelikle belirlenmiştir.

49. ETKİNLİK

Barajlarda üretilen elektrik enerjisinin
şehirlere taşınması amacıyla yüksek gerilim
hatları kullanılır. Bu hatlar üzerindeki
gerilim çok yüksek olduğundan etrafında
büyük bir manyetik alan oluşur. Yapılan
çalışmalar sonucunda yüksek gerilim
hatlarına yakın bölgelerdeki arı kovanlarında
bal üretiminin büyük oranda azaldığı, göçmen kuşların bu hatların yakınından
geçerken yönlerini şaşırdığı, bitkilerin bu hatlara yakın olan bölgelerde
boylarının kısa kaldığı ve bitki çeşitliliğinin de azaldığı tespit edilmiştir.
Siz de yüksek gerilim hatları etrafında oluşan yüksek manyetik alanın çevreye
ve insan sağlığına olumsuz etkilerine iki örnek veriniz.

50