Page 167 - DEFTERİM TARİH 10

5. ETKİNLİK: Aşağıdaki metinden hareketle soruları cevaplayınız.

“On iki ve on üçüncü yüzyıllar, Anadolu’da Türkleşme ve İslamlaş-
manın gerçekleştiği dönemlerdir. Anadolu’nun Türk ve İslam yurdu
hâline gelmesinde pek çok etken vardır. Bunlardan biri de tasavvuf
ve tasavvufi zümrelerdir. Ahmed Yesevî, Mevlânâ, Hacı Bektâş-ı Veli
ve Yunus Emre gibi sufiler Anadolu insanının hamisi hâline gelmiş-
lerdir. (...) Anadolu Müslümanları genelde tasavvufa meyyal züm-
relerdir. Zaviyeler Anadolu insanının buhranlı anlarında sığındığı
liman hâline gelmiştir. Toprağın işlenmesinde, sanat dallarının ge-
lişmesinde, sosyal barışın sağlanmasında, dinî eğitimin verilmesinde
önemli roller üstlenmişlerdir. (...)

XI. yüzyılın sonlarından itibaren kısa zamanda göçebe Türkmen
kafileleri Türkistan ve Horasan yöresinden kalkıp Anadolu’ya gelmiş-
tir. Harezm, Horasan ve Azerbaycan üzerinden batı istikametinde
Anadolu’ya kitleler hâlinde göç eden zümreler arasında çok sayıda
mutasavvıf, âlim ve sanatkâr bulunmaktaydı. Bu kültür transferi ile
XIII. yüzyıl Türk millî kültürü yeni bir oluşum safhasına girdi. (...)

Göçebe Türkmen kafileleri Anadolu topraklarına yayılırken hemen
hemen aynı tarihlerde stratejik önemi bulunan bazı noktalara tek-
kesini kurup irşada koyulan şeyh ve kolonizatör dervişler de Anado-
lu’yu bir ağ gibi sarmaya başladılar. Onların olumlu katkıları sonucu,
bir yandan Anadolu’da Türk devletinin teşekkülü sağlam temellere
oturtulurken diğer yandan İslâm’ın yayılması, millî birlik ve bütün-
lüğün muhafazası gerçekleştirilmekteydi. (...)”
Kadir ÖZKÖSE, Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasında Tasavvufî Zümre
ve Akımların Rolü
Metin, aslına sadık kalınarak kısaltılmıştır.

1. Anadolu insanının hayatında önemli yer tutan sufiler kimlerdir?
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
2. Türk âlim ve mutasavvıfları Anadolu’da hangi rolleri üstlenmişlerdir?
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
3. XI. yüzyılda göçebe Türkmenler nereden ve hangi güzergâhı kullanarak Anado-

lu’ya gelmiştir?
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................

166