Page 244 - DEFTERİM TARİH 10

• Osmanlı Devleti XV ve XVI. yüzyıl-
larda Fransa, İngiltere, Hollanda gibi
millî monarşileri Kutsal Roma-Ger-
men İmparatorluğu’na karşı destekle-
miştir.
• İspanya Krallığı, XVI. yüzyılın başla-
rında Katolikliğin savunucusu olarak
Akdeniz’de faaliyetlere başlamıştır.
İspanya’nın saldırıları ile zor durumda
kalan Kuzey Afrika Müslümanlarının
Kanuni Dönemi’nde Osmanlı Devle- Fatih Sultan Mehmet’in Gennadios Scho-
ti’nden yardım istemesi üzerine Bar- larios’a (Gianadyo Solaryus) patriklik
baros Hayrettin Paşa komutasındaki beratını verişi, Fener Rum Ortodoks Pat-
Osmanlı donanması Kuzey Afrika’daki rikhanesi (Temsili)
İspanya baskısına son vermiştir.

Osmanlı Devleti'nin Kapitülasyon Siyaseti

• Osmanlı Devleti'nin kapitülasyon uygulamasının mali amacı, Osmanlı toprakların-
dan transit geçen ve ülkeden ihraç edilen mallardan vergi almak ve hazineye gelir
sağlamaktır. Siyasi amacı ise Osmanlıların kendi emniyet ve çıkarlarını korumak için
Batılı devletleri birbirlerine karşı kullanmak ve bu devletlerin kendisine saldırmala-
rını önlemek istemesidir.
• Osmanlı Devleti ilk olarak 1352’de Cenevizlilere, daha sonra ise Venedik ve Floran-
sa’ya ticari imtiyazlar vermiştir. Venediklilere verilen imtiyazlar ilerleyen yıllarda
Çelebi Mehmet, II. Murad ve Fatih tarafından da onaylanmıştır.
• I. Selim; 1517’de Memlûk sultanları tarafından Venedik’e, Katalan ve Fransızlara
verilen kapitülasyonları yenilemiştir.
• Kanuni, Habsburgların Haçlı birliği faaliyetlerini dikkate alarak Fransa’ya verilmiş
olan kapitülasyonları yenilemiştir. Buna göre Fransız bayrağı taşıyan gemiler, Os-
manlı egemenliğinde bulunan bütün limanlarda serbestçe ticaret yapabilecektir. Di-
ğer yabancı devletlerin gemileri ise Osmanlı egemenliğinde bulunan denizlerde ancak
Fransız bayrağı altında ticaret yapabilecektir. Bu ayrıcalıklar her padişah dönemin-
de yenilenmiştir.
• XVI. yüzyılda Fransa, İngiltere ve daha sonraları Hollanda, Avusturya, Prusya gibi
devletlere ayrıcalıklar verildiği görülmektedir.
• 1740’ta kapitülasyonlar süreklilik kazanmış ve uluslararası bir antlaşma niteliğine
dönüşmüştür. 1740 kapitülasyonlarıyla Fransa’ya tanınan haklar daha da genişle-
tilmiş, diğer Batılı ülkelere de aynı hakların tanınması kabul edilmiştir.
• Bu süreç, kapitülasyonların tamamen kaldırıldığı 1923 Lozan Antlaşması’na kadar
sürmüştür.

243