Page 286 - DEFTERİM TARİH 10

4. ETKİNLİK: Aşağıdaki metinden hareketle soruları cevaplayınız.

“(…) Osmanlı merkezî hükümetinin ve devletinin başında padişah ve
saray yer alır. Devlet reisinin ikametgâhı ve görev yeri olarak saray,
Osmanlı İmparatorluğu’nun da idare merkezidir. (...) Fatih Sultan
Mehmed Han, fetihten sonra, bugünkü Beyazıt’ta İstanbul Üniver-
sitesinin bulunduğu yerde bir saray yaptırır. Bu sarayın hududunun
bir hayli geniş olduğu ve Süleymaniye Camii’nin yerinin de bu saha-
da bulunduğu malumdur. Bu ilk yapılan saray ‘Eski Saray’, Topkapı
da ‘Yeni Saray (Saray-ı Cedid)’ olarak anılmıştır. Fatih, önce Çinili
Köşk’ü, ardından da Topkapı Sarayı’nı inşa ettirir ve Topkapı Sara-
yı’na geçilir. Yeni Saray’a Fatih’in verdiği isim Saray-ı Cedid’dir. (…)
Topkapı Sarayı temelde Bîrun, Enderun ve Harem olmak üzere üç teş-
kilattan müteşekkildir. Sarayın oturum planı, saray merasimleri, sa-
ray mekânları bu teşkilata göre düzenlenmiştir. Topkapı Sarayı; Bâb-ı
Hümâyûn, Bâbü’s selam ve Bâbü’ssaade adlı üç ana kapı, dört avlu,
Harem, Hasbahçe (Gülhâne) ve bahçelerden oluşur. Üç tarafı denizle
çevrili olan sarayı 1400 metre uzunluğunda ‘Sur-ı Sultani’ denilen
yüksek ihata duvarları çevreler. (…) Osmanlı Sarayı’nda en önemli gö-
rev Divan-ı Hümâyûn toplantılarından sonra Arz Odası’nda padişahla
başvezir ve vezirler arasındaki mütalaa ve karar süreciydi. Sarayı yö-
neten amirler ise denebilir ki Hasodabaşı, Silahdar ağa, Darü’ssaade
ağası, Bâbü’ssaade ağası gibi memurlardı. Saraydaki bütün sanatçıların
başı -ki bunların sayısı birkaç bini bulmaktadır- hazinedar ağadır. Yine
bu sarayın dışında devşirmelerin yetiştirilmesi ile ilgili olarak Ende-
run’u yöneten kişi de Hasodabaşı’dır. (…) Divan-ı Hümâyûn’da savaşa
ve barışa karar verilir. Tabii bu kararları tasdik edecek kişi padişah-
tır. Müftü de kararı berkitecek fetvayı verir. Divanda dünyanın dört
bir köşesini ve her şeyi ilgilendiren kararlar alınır. Divan-ı Hümâyûn
15 ve 16. Osmanlı asırları boyunca dünyanın yönetildiği bir yerdir.”
İlber Ortaylı, Osmanlı Sarayında Hayat
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

1. Topkapı Sarayı’nın ana bölümleri nelerdir?

........................................................................................................................................................................

2. Sarayı yöneten amirler kimlerdir?

........................................................................................................................................................................
3. Devşirmelerin yetiştirildiği Enderun’u kim yönetmektedir?

........................................................................................................................................................................
4. Divân-ı Hümâyunda alınan kararların padişah onayıyla yürürlüğe girmesi bu ku-
rulun hangi özelliğini göstermektedir?

........................................................................................................................................................................

285