Page 289 - DEFTERİM TARİH 10

PADİŞAH, HANEDAN VE KANUNNAME-İ ÂL-İ OSMAN

Bilgi Havuzu
Osmanlılarda devletin kurucusu ve mülkün sahibi, Osmanoğlu hanedanına mensup
Fatih Kanunnamesi
padişahtı. Devlet işleri ile ilgili tüm tasarruf hakkı padişaha aitti.
(Kanunname-i Âl-i
Osman), Osmanlı
Osmanlı Devleti’nde Merkezî Otoriteyi Güçlendirmeye Yönelik Düzenlemeler
Devleti’nde yazılı
ilk örfi hukuk ör-
• Eski Türk geleneğine göre devletin kısa sürede yıkılmasına yol açan “Ülke, hanedanın
neğidir.
ortak malıdır.” şeklindeki veraset anlayışı yeniden düzenlenmiştir. Böylece
- I. Murad Dönemi’nde “Ülke toprakları, padişah ve oğullarınındır.”,
- Fatih Sultan Mehmet Dönemi’nde ise “Ülke toprakları padişahındır.” ilkesi
benimsenmiştir.

Bilgi Havuzu
• Fatih tarafından oluşturulan Kanunname-i Âl-i Osman’da “Nizam-ı âlem için kar-
Sancağa çıkma
deş katli münasiptir.” hükmüne yer verilerek devletin bekası için padişahların diğer
usulüyle yetişen son
şehzadeleri öldürmeleri anlayışı yasallaştırılmıştır.
padişah III. Meh-
met’tir.
• Fatih Devri’nden itibaren Divân-ı Hümâyuna padişahın mutlak vekili olarak vezîriâ-
zam başkanlık etmeye başlamıştır. Burada amaç, Divanı bir karar organı olmaktan
çıkararak padişahın danışmanlığını yapan bir kurul hâline dönüştürmektir.

• Osmanlı’nın ilk yıllarında sadece zimmetine mal geçirenlere ve isyancılara uygulanan
müsadere (malı zapt etme) sistemi, Fatih’ten itibaren gelenek hâline gelmiştir. Buna
Bilgi Havuzu
göre devlet görevlilerinin hizmet sırasında edindiği mal varlığının bir bölümüne ya da
Anadolu’nun eski
tümüne el konmuş ve bu mallar kamuya ait sayılmıştır.
beylik merkezleri
olan Konya, Mani- • Merkezî otoriteyi güçlendirmek için yapılan bir başka düzenleme de haremden ev-
sa, Trabzon, Kas- lenme usulünün uygulanmasıdır. Bu usul sayesin de padişahın aile sırları dışarıya yayıl-
tamonu, Çankırı, mamış, akraba ilişkileri ile padişahın yıpratılması engellenmiştir.
Amasya ve Teke
şehzade sancakla-
rıdır.

Anadolu dışındaki
tek şehzade sancağı
Kırım’da bulunan
Kefe Sancağı’dır.

Bilgi Havuzu
Müsadere, hak-
sız yollarla servet
edinenleri cezalan-
dırmak amacıyla
kişilerin mallarına
devlet tarafından
el konması siste-
midir.
Sultan Camisi, Manisa

288