Page 292 - DEFTERİM TARİH 10

9. ETKİNLİK: Aşağıdaki metinden hareketle soruları cevaplayınız.

Kardeş Katli ve Ortaya Çıkardığı Tartışmalar

“(…) Saltanat mücadelelerinin temelinde yatan asıl sebebin, verase-
tin belirli bir kurala bağlanmayışından kaynaklı olduğu açıktır. (…)
Osmanlılar sonuç olarak geldikleri noktada hem hanedanın güçlendi-
rilmesi hem de saltanatın herhangi bir duraklamaya uğramadan sür-
dürülebilmesi için veraset sisteminde belki de geleneklerden koparak
yeni bir model geliştiremedikleri için kendi siyasi tecrübelerinden yola
çıkarak çözüm olacağını düşündükleri kardeş katlini uygulamışlardır.
Fatih’in teşkilat kanunnamesinde üzerine pek çok münakaşaların ya-
şandığı madde: ‘Her kimesneye evladımdan saltanat müyesser ola,
karındaşların nizamı âlem için katl etmek münasibdir. Ekser ulema
dahi tecviz etmiştir.’ (…) Kardeş katline günümüz koşullarında bakıl-
dığında elbette bu durum gayr-i insani bir davranıştır. (…) Kardeş
katlini ortaya çıkaran sebepler arasında en mühimi yahut en fazla
öne çıkanı devletin hanedanın ortak malı sayılması ve buna bina-
en ülüş sistemidir. Eski Türklerden beri var olan bu gelenek, devleti
kardeşler arasında paylaşmayı uygun görmüş ve dolayısıyla bu du-
rum şiddetli iktidar mücadelelerinin de yaşanmasına sebep olmuştur.
Devletin bu şekilde bölüşülmesi hızlıca parçalanmayı da beraberin-
de getirmiştir. (…) Burada önemli nokta fitne çıkması durumunda
devlet ve kamu düzeninin bozulacak olması düşüncesidir. Fitne çık-
ması düşüncesi üzerine temellendirilen öldürme hadiselerinden ilki,
I. Bayezid’in, Kosova’da muharebe alanında kardeşi Yakup’u boğ-
durtmasıdır. Bu katl, olası bir iç savaşı önlemek adına vezirlerin de
onaylaması ile meydana gelen bir durumdur. (…) Fatih Sultan Meh-
med de tahta çıkar çıkmaz, atalarının geleneğini sürdürerek, küçük
kardeşi Ahmed’i ortadan kaldırmıştır. Daha sonra da kardeş kat-
line meşruiyet kazandıran maddeyi kanunnamesine eklemiştir. (…)”

Tuğba Demirci, Sosyal ve Politik Bir Vaka Olarak Osmanlı Devleti’nde Şehzade Ölümleri
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

1. Osmanlı Devleti’nde kardeş katlini yasal hâle getiren padişah kimdir?
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
2. Kardeş katlini ortaya çıkaran sebeplerin tarihsel kökenleri nelerdir?
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
3. Osmanlı Devleti, kardeş katlini hangi gerekçelerle kanunlaştırmıştır?
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................

291