Page 12 - DEFTERİM TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10

EDEBİYATIN TARİH VE DİN İLE İLİŞKİSİ

EDEBİYAT-TARİH İLİŞKİSİ
Bilgi Havuzu

Edebiyat tarihi, Her edebî eser, yazıldığı dönemin izlerini taşır; bu nedenle edebî eserler zamanla
bir ulusun tarihî birer belge niteliği kazanır. Tarih, dönemin olay ve olgularını aktarırken
tarihsel süreçte edebiyat, bu olay ve olguların sanatsal yönünü tamamlar. Örneğin tarih Kurtuluş
meydana Savaşı’nın sebep ve sonuçlarını ortaya koyar, edebiyat ise bu mücadelenin toplum
getirdiği edebî ve birey üzerindeki etkisini yansıtır.
eserler ve
dönemleri,
sanatçıları Edebî eser, yazıldığı dönemi yansıttığından bir eseri incelerken dönemin tarihî
kronolojik olarak şartlarını da bilmek gerekir.
inceleyen bilim
dalıdır.
Tarihin de edebiyatın da konusu insan ve toplumdur. Tarih bilimi, genelde
insanlığın, özelde toplumların geçmişte karşı karşıya kaldığı önemli olayları
ayrıntıya girmeden ele alır. Edebiyat ise daha çok tarihin anlatmadığı sıradan kişi
ve olaylarla ilgilenir, bunların bıraktığı izleri kurmaca yoluyla ayrıntılı bir şekilde
ele alır.

EDEBİYAT-DİN İLİŞKİSİ

Din, insanların ve toplumların yaşantısını belirleyen ve onları şekillendiren en güçlü
olguların başında gelmektedir. Edebiyat, dinin toplumsal ve bireysel yaşantıda
meydana getirdiği değişimlerden en fazla etkilenen sanatlardan biridir.

Edebî eserler, içerik olarak dinî konuları ele alabileceği gibi dinî eserler de şekil ve
içerik yönünden edebiyattan yararlanabilir. Sanatçılar, eserlerinde dinî konuları
işleyerek edebiyatın zenginleşmesine katkıda bulunur. Din adamları da edebiyatın
sanatsal gücünden yararlanarak toplumları etkilemiştir.

Türklerin Gök Tanrı, Budizm, Maniheizm ve İslam dinlerine mensup oldukları
dönemlerdeki düşünce ve yaşantılarının izlerini edebî eserlerde görebilmek
mümkündür.

Durdu bir lahza, dönüp şehre, yakın bir tepede:
ÖRNEK Mekke, ey kutlu şehir, Kâbe mükerrem belde!
Sevdiğimsin, seni vallahi mübârek bilirim,
Zorla halkın beni sevk etmese ayrılmaz idim.
Mustafa Tahralı, Hicret

Çözümleme: Bu parçada İslam tarihinin en önemli olaylarından biri olan
Hicret anlatılmaktadır. Bu metin, edebiyatın hem din hem de tarih ile
ilişkisini yansıtmaktadır.

10