Page 112 - Defterim Biyoloji - 9

2.
Hücre Ünite

HÜCRE ZARINDAN MADDE GEÇİŞİ

• Hücre zarından madde geçişlerinde maddenin
• büyüklüğü,
• elektrik yükü,
• yağ veya suda çözünebilme özelliği,
• konsantrasyonu taşınma şeklini belirler.
• Hücre zarından geçebilen küçük moleküller; su, mineraller, glikoz,
fruktoz, galaktoz, gliserol, yağ asidi, amino asit, vitamindir.
• Hücre zarından geçemeyen büyük moleküller; protein, nişasta, gli-
kojen, kitin vb.dir.
• Hücre zarından geçebilen moleküllerin geçiş önceliği aşağıdaki gibidir.
• Gazlar > sıvı > katı
• Nötr atomlar > negatif iyonlar > pozitif iyonlar
• Küçük moleküller > büyük moleküller
• Yağı çözen madde (alkol, eter, benzen) > yağda çözünen madde
(A, D, E, K vitamini) > suda çözünen madde (B, C vitamini)

Küçük Moleküllerin Geçişi Büyük Moleküllerin Geçişi

♦ Pasif Taşıma ♦ Endositoz
◊ Difüzyon ◊ Fagositoz
◊ Osmoz ◊ Pinositoz
♦ Aktif Taşıma ♦ Ekzositoz

I. Küçük Moleküllerin Zardan Geçişi

A) Pasif Taşıma

• Küçük moleküllerin çok yoğun oldukları ortamdan az yoğun olduk-
ları ortama doğru hücre zarından geçişine pasif taşıma denir.
• Pasif taşıma hücre zarının her iki tarafındaki madde yoğunlukları
eşitlendikten sonra dengede devam eder.
• ATP harcanmaz.
• Pasif taşıma için gerekli enerji moleküllerin kendi kinetik enerjile-
rinden sağlanır.
• Hem canlı hem de cansız ortamlarda gerçekleşebilir.
• Moleküller, zarda bulunan fosfolipit tabakasından ya da protein ka-
nallarından geçer.

Difüzyon

• Çok yoğun ortamdan az yoğun ortama doğru moleküllerin yayılma-
sıdır.
• Difüzyon, zarın olmadığı ortamlarda da gerçekleşir. Mürek kebin su-
yun içinde, kolonya kokusunun ortamda yayılması örnek verilebilir.

111