Page 117 - Defterim Biyoloji - 9

2.
Ünite Hücre

Seçici geçirgen zar Seçici geçirgen zar

Y kolu Z kolu Y kolu Z kolu

Su

Sükroz

H O
2

Görselde verilen düzenekte başlangıçtaki Z kolunda sükroz yoğunluğu
yüksek, Y kolundaki sükroz yoğunluğu düşüktür. Sükroz, seçici geçirgen
zardan geçemeyecek kadar büyüktür; daha küçük olan su molekülleri
çok bulunduğu Y kolundan daha az bulunduğu Z koluna doğru geçer.
Bu nedenle Z kolundaki çözelti yükselir.

Su, görselde verilen Z kolunda sükrozun oluşturduğu osmotik basın-
cın etkisiyle emme kuvveti sıfır oluncaya kadar Y kolundan Z koluna
geçer.

• Bitki hücrelerinde bulunan duvar dayanıklıdır ve hücre zarının tur-
gor basıncı ile parçalanmasını engeller. Bu durumda bitki hücreleri
gergin bir hâl alarak turgor durumuna geçer. Turgor, bitkilerde:
• Otsu bitkilerde diklik ve desteklik sağlar.
• Stomaların açılıp kapanmasında etkilidir.
• Küstüm otunda yaprakların ve böcekçil bitkilerde kapanların
hareketinde etkilidir.
Hücreler çözelti yoğunluğu bakımından üç farklı ortamda bulunabilir.

Hipotonik Ortam
Çözelti yoğunluğu < Hücre yoğunluğu

Hücre turgor basıncı Hücre osmotik basıncı
• Hipotonik ortamlarda bitki ve hayvan hücreleri su alarak şişer ve
turgor durumuna geçer .
• Hayvan hücrelerinde hücre duvarı bulunmadığı için hipotonik or-
tamda aşırı su alarak turgor durumu aşılır ve hayvan hücresi par-
çalanarak lizise uğrar. Kandaki alyuvar hücrelerinde gerçekleşen lizis
olayına hemoliz denir
İzotonik Ortam
Hücre yoğunluğu = Çözelti yoğunluğu
Hücre turgor basıncı = Hücre osmotik basıncı
• Emme kuvveti sıfırdır.
• Kan plazması, lenf sıvısı ve serum fizyolojik hayvan hücreleri için
izotonik ortamdır.

116