Page 98 - Defterim Coğrafya - 9

Notlarım

Rüzgâr, basınç farkı nedeniyle oluşan yatay hava hareketidir. Yüksek basınç
alanlarından alçak basınç alanlarına doğru hareket eder. Rüzgârların bazı coğrafi
olayların meydana gelmesinde önemli etkileri vardır. Sıcaklığı düşürmesi veya
artırması, nemli hava kütlesini taşıyarak yağış oluşumuna katkı sağlaması, çok
şiddetli estiğinde bazı hasarlara yol açması, tarım ürünlerini olgunlaştırması vb.
durumlar bu etkilere örnek verilebilir. Rüzgârın yönü ve hızı anemometre ile
ölçülür.
Rüzgârın hızını basınç farkı, basınç merkezleri arasındaki uzaklık, sürtünme
ve Dünya’nın günlük hareketi etkiler.
Buna göre söz konusu faktörler bağlamında rüzgârlar;
• Yüksek basınç ile alçak basınç arasındaki fark (gradyan) ne kadar fazla ise o
kadar hızlı eser.
• Yüksek basınç merkezi ile alçak
basınç merkezi arasındaki uzaklık 996
arttıkça hızını kaybeder. Hız az
• Denizler, çöller ve düz alanlarda 1
hızlı eserken dağlar, orman
örtüleri, binalar ve engebeli Hız fazla
2
arazilerde ise yavaş eser. 1008
5
• Dünya’nın günlük hareketinden 3 4
Görsel: Basınç merkezleri arasındaki uzaklık
dolayı sapmaya uğrar, daha fazla
rüzgârın hızını etkiler.
mesafe kateder ve hızını kaybeder.

Rüzgârın yönünü basınç merkezlerinin konumu, Dünya’nın günlük hareketi ve
yeryüzü şekilleri etkiler.

Buna göre söz konusu faktörler bağlamında rüzgârlar;
• Yüksek basınç (YB) alanlarından
alçak basınç (AB) alanlarına doğru
eser.
• Dünya’nın günlük hareketine bağlı YB AB
olarak esiş yönünde sapmaya uğrar.
• Yeryüzü şekillerinin etkisiyle boğazlar,
kanallar ve vadiler boyunca yön
Görsel: Günlük hareketin rüzgârın yönüne
değiştirir. etkisi

K
250
200 Dikkat Edelim
KB KD
Rüzgârın belirli bir yönden, belirli bir süre
150
boyunca esiş zamanına rüzgârın esme sıklığı
100 Rüzgâr frekans gülüne
denir. Bir yerde rüzgârın en sık estiği yöne
50 bakılarak hâkim rüzgâr
de hâkim rüzgâr yönü adı verilir. Rüzgârın yönü tespit edilebilir ve
B 0 D
esme yönleri rüzgâr frekans diyagramı ile yeryüzü şekillerinin genel
gösterilir. Bu şekillere rüzgâr frekans gülü de uzanış doğrultusu
denir. hakkında yorum
yapılabilir. Ancak
GB GD rüzgârın hızı ve şiddeti
hakkında çıkarım
yapılamaz.
G
Görsel: Rüzgâr frekans gülü örneği
97