Page 31 - Defterim TDE 9

Karşılaştırma: Birbiriyle ilişkili iki varlık ya da kavramın benzer ve zıt yönleriyle
açıklanmasına karşılaştırma denir. Karşılaştırma bir düşünceyi kanıtlamak amacıyla
yapılır.

Karagöz kişileriyle orta oyunu kişileri birbirlerine benzedikleri için birisi için
söylenecek ötekisi için de geçerlidir. Kişiler giyim, kuşam, tavır, davranış,
sözlerle belirlendiği gibi belli bir bölgenin, belirli bir uğraşın veya sakatlığın
ÖRNEK değişmeleri, ünlü türemesi, ünsüz düşmesi, ünsüz türemesi, ünsüz değişmeleri,
zorunluluğuyla da dillerini çarpıtırlar. Bu çarpıklık ünlü uyumu, ünlü

ünsüz benzeşmesi, benzeşmezlik, hece kaynaşması, ikizleme, metatez ve dil
bilime aykırılıklarda görülür.
Metin And, 100 Soruda Türk Tiyatrosu Tarihi

Çözümleme: Parçada, yazar Karagöz ile orta oyunu kişilerini benzerlik
yönünden karşılaştırmıştır.

Benzetme: Aralarında ortak bir yön bulunan iki varlık ya da kavramdan özelliği zayıf
olanın güçlü olandan hareketle anlatılmasına denir. Yazar, düşüncelerini benzetme
kullanarak somutlaştırabilir.

ÖRNEK Kış, böyle kurulmuş bir çalar saat gibi onları bekler; yaza, tam vaktinde

uyandırırdı.
Sait Faik Abasıyanık, Bütün Eserleri

Çözümleme: Cümlede kış, bir çalar saate benzetilmiştir.

Sayısal Verilerden Yararlanma: İleri sürülen düşüncenin desteklenmesi, inandırıcı-
lığının arttırılması için konuyla ilgili rakamlardan, tarihlerden, anketlerden, ölçekler
veya istatistiki bilgilerden yararlanılmasıdır.

Sait Faik ilk kez bir hikâyesinde daha iyi bir düzenin kurulabilmesi için
-alegorik de olsa- yol göstermeye çabalıyor: Aşağıdaki satırları o güzelim
“Sinağrit Baba”da okuyoruz: Bir kişinin aklı ile hiçbir şeyin hâlledilemeyeceğini
bilmesidir. Ancak bütün balıklar oltaya tutulan hemcinslerini kurtarmanın
tek çaresinin koşup o yakamoz yapan ipi koparmak olduğunu akıl ettikleri
ÖRNEK 22 hikâyenin 13’ü kentte, 8’i adada, 1’i köyde geçiyor. 22 hikâyenin 20’si
zaman, bu hareketin bir neticesi ve faydası olabilirdi.”

şimdiki zamanda, 2’si geçmiş zamanda geçiyor. 22 hikâyenin 22’sinde de
anlatıcı birinci kişidir.
Fethi Naci, Sait Faik’in Hikâyeciliği

Çözümleme: Fethi Naci, Sait Faik’in hikâyelerini değerlendirirken
doğruluğunun veya yanlışlığının kanıtlanması mümkün olan sayısal
verilerden yararlanmıştır.

29