Page 64 - Ekonomi (Tüm Kitap)

Gömlek fiyatı ile talep edilen gömlek miktarı arasındaki ilişkiyi gösteren tablo ve grafik aşağıda
gösterilmiştir.
Gömlek Fiyatı (TL)
Tablo 2.1: Yıllık Gömlek Talebi
20
Gömlek Fiyatları Gömlek Talebi Talep
(TL) (Adet) 15
10 5000 10

15 3500
20 2000 0 Gömlek Miktarı (Adet)
2000 3500 5000
Grafik 2.1: Gömlek Talebi

Tablo 2.1’de ve Grafik 2.1’de yıllık gömlek talebi verilmiştir. Gömlek fiyatları ile satın alınan
miktarlar arasında ters yönde bir ilişki söz konusudur. Fiyatlar düştüğünde satın alınan gömlek mik-

tarı artarken fiyatlar yükseldiğinde satın alınan gömlek miktarı azalır.
Talep kanununa göre yüksek fiyat düzeyinde mal miktarının azalması iki temel etkiye bağlıdır.
Bunlar ikame ve gelir etkileridir.

İkame Etkisi: Bir malın talebini etkileyen unsurlardan biri, o malla yakın ilişkili malların (ika-
me mallar) fiyatlarıdır. Tüketiciler, bir malın fiyatı yükseldiğinde bu malın yerine fiyatı düşük ve bu
malla yakın ilişkili malları tercih ederler. Bu davranış, fiyatı yükselen malın alımını azaltır. Buna
ikame etkisi denir. Örneğin kırmızı et fiyatları yükseldiğinde beyaz ete olan talep artıyorsa kırmızı
et ve beyaz et; zeytinyağının fiyatı yükseldiğinde ayçiçeği yağına olan talep artıyorsa zeytinyağı ve

ayçiçeği yağı birbirine rakip olan (ikame) mallardır.
Gelir Etkisi: Bir malın fiyatı arttığında kişilerin geliri sabit kalıyorsa satın alma gücü azalır.
Çünkü aynı gelirle bu maldan daha az satın alma gerçekleşecektir. Örneğin üç adet yaş pasta alan

tüketici, yaş pasta fiyatları arttığında geliri artmayıp sabit kalırsa iki yaş pasta alacaktır.
Gelir ve ikame etkileri sadece malın fiyatı yükseldiği zaman değil, malın fiyatı düştüğü zaman
da görülür. Talebi etkileyen diğer faktörler sabitken tüketicinin gelirinde meydana gelecek olan bir
değişme, fiyat düzeyleri değişmese bile tüketicinin talep ettiği mal ve hizmet miktarını değiştirecek-
tir. Tüketicinin gelirinde meydana gelen bir artış normal malların talebinde de artışa yol açacaktır.

Tersine, tüketici gelirinde bir azalma ise normal malların talebinde azalmaya yol açacaktır. Örneğin
et fiyatları sabitken tüketici gelirindeki artış et talebini arttırırken tüketici gelirinde bir azalma, et
talebini azaltacaktır.

İkame ve gelir etkileri dışında, tüketicilerin alışkanlıkları ve tercihleri ile nüfus ve nüfusun
yapısı da talep üzerinde etkilidir. Bireylerin bir malı diğerine oranla ne ölçüde tercih ettikleri, fiyat
ne olursa olsun talep miktarını etkileyecektir. Zaman içinde tüketici tercihlerindeki değişme de talebi
etkileyecektir. Örneğin konserveler yerine taze sebzelerin tercih edilmesi, konserve talebini düşürür-
ken taze sebze talebini artıracaktır.

Belirli bir mala olan talebi belirleyen etkenlerden bir diğeri, nüfus ve nüfusun yapısıdır. Nüfus
ile kastedilen, belirli bir malı tercih eden tüketicilerin sayısıdır. Malı ya da hizmeti tercih eden tüketici

62