Page 130 - Biyoloji

BİYOLOJİ 12

BİTKİLERDE MADDE TAŞINMASI

Bitkiler;.yaşamsal.faaliyetleri.için.gerekli.olan.su,.mineral.ve.organik.
besinleri.farklı.taşınım.mekanizmaları.ile.taşır..Taşınım.mekanizmala-
rından.ilki,.kökteki.hücrelerin.topraktan.su.ve.mineral.emmesidir..İkin-
cisi,.emilen.bu.maddelerin.ksilem.içinde.toprak.üstü.organlara.taşın-
masıdır..Üçüncüsü.ise.organik.besinlerin.kalburlu.borulara.aktarılması.
ve.bu.borular.aracılığıyla.taşınmasıdır.
KÖKLERDE.SU.VE.MİNERAL
EMİLİMİ

Bitkiler,.mineralleri.ve.suyu.kökleri.aracılığıyla.alır..Aldıkları.mineraller.
ve.su.yardımıyla.fotosentez.tepkimelerinde.karbonhidrat,.yağ,.protein,.
DNA.ve.RNA.gibi.organik.maddelerin.sentezini.gerçekleştirir..Ayrıca.
su.ve.mineraller;.bitkilerde.gerçekleşen.yaşamsal.faaliyetlerin.düzen-
lenmesinde.görev.alan.DNA,.RNA,.enzim,.hormon.ve.klorofil.gibi.mo-
leküllerin.sentezi.ve.çalışması.için.de.gereklidir..Su,.bitki.hücrelerinin.
sitoplazmasının.oluşumunda.önemli.bir.işlev.görür..Su.sayesinde.bitki.
hücreleri,.sitoplazmalarında.metabolik.olayları.ve.kimyasal.reaksiyon-
ları.gerçekleştirir..Ayrıca.su,.hidroliz.ve.fotosentez.gibi.metabolik.olay-
lara.katılır..Su,.bitki.hücrelerinde.yarattığı.turgor.basıncı.ile.toprak.üstü.
organların.dik.durmasına.yardımcı.olur..Mineraller,.hücrelerdeki.osmo-
tik.basıncın.düzenlenmesinde.rol.oynar..Kök.sistemi,.bitkinin.toprağa.
tutunmasını.sağlar..Bunun.dışında.en.önemli.görevlerinden.biri.de.yap-
raklardan.terleme.ile.kaybedilen.büyük.miktarlardaki.suyun.tekrardan.
topraktan.alınmasını.sağlamaktır..Kök.ucunun.birkaç.milimetre.üze-
rinde.bulunan.emici.tüyler,.emilim.için.oldukça.büyük.bir.yüzey.alanı.
oluşturur..Kökteki.emici.tüyler,.topraktan.aktif.taşıma.ile.aldığı.mineral.
ve.tuzları.biriktirir..Bu.birikim,.emici.tüylerdeki.osmotik.basıncın.toprak.
çözeltisine.göre.daha.yüksek.olmasını.sağlar..Bu.sayede.kökteki.emici.
tüylere.osmozla.su.geçer..Su;.emici.tüylerden.epidermise,.epidermis-
ten.kök.korteksine.(parankimasına),.korteksten.de.endodermise.ulaşır..
Endodermis.duvarlarındaki.kaspari.şeridi.suya.geçirimsizdir..
Kaspari.şeridi,.su.moleküllerini.belirli.bölgelerden.geçmeye.zorlayan.
bir.bariyerdir..Su,.endodermis.içinde.belirli.bölgelerden.hareket.ederek.
merkezî.silindirdeki.ksileme.ulaşır.(Görsel.4.34)..Ksileme.ulaşan.su,.
kök.ve.gövde.içerisinde.yukarı.doğru.hareket.ederek.yapraklara.kadar.
ulaşır.

Kök.emici.tüyü
Korteks Su.ve.minerallerin.
hücreler.arası.
alanda.taşınması
Endodermis
Epidermis

Periskl Endodermis Korteks Epidermis Kök.emici.
tüyü
Su.ve.minerallerin.
hücreden.hücreye. Su.ve.minerallerin.hücreler.
taşınması Kaspari.şeridi arası.alanda.taşınması
Ksilem Kaspari.şeridi Ksilem Su.ve.minerallerin.hücreden.
Periskl hücreye.taşınması

Görsel 4.34: Köklerde.su.ve.minerallerin.emilimi.ve.ksileme.taşınma.yolları

129