Page 131 - Biyoloji

BİYOLOJİ
12

Minerallerin.Topraktan.Alınması
Bitkiler,.ihtiyaç.duydukları.mineralleri.toprak.çözeltisinden.suda.çözün-
müş.hâlde.alır..Toprak.çözeltisinde.çözünmüş.hâlde.bulunan.mineral.
maddelerin.bitkiler.tarafından.alınabilmesi.iki.yolla.olur..Birinci.yol,.pasif.
taşımadır..Enerji.harcanmadan.difüzyon.yoluyla.mineraller.bitkiye.alınır.
İkinci. yol. ise. aktif. taşımadır.. Metabolik. olaylara. bağlı. olarak. üretilen.
ATP’nin.harcanması.sonucu.aktif.taşıma.ile.mineral.alımı.ya.da.birikimi.
gerçekleşir..Bitkilerin.bulundukları.ortamda.en.iyi.şekilde.gelişim.göste-
rebilmesi.için.toprakta.besin.elementlerinin.optimum.düzeyde.bulunma-
sı.gerekir..Bitkilerin.yaşamsal.faaliyetleri.için.çok.fazla.ihtiyaç.duyduğu.
elementlere.makro.elementler.adı.verilir..Bu.elementler;.karbon.(C),.
oksijen.(O),.hidrojen.(H),.azot.(N),.potasyum.(K),.kalsiyum.(Ca),.mag-
nezyum.(Mg),.fosfor.(P),.kükürt.(S).tür..Bu.elementlerden.bazıları.bit-
kinin.yapısını.oluşturan.organik.bileşiklerin.başlıca.bileşenidir..Bazıları.
da.bileşik.enzim.yapısında.kofaktör.olarak.bulunur.ve.enzim.aktivasyo-
nunu.sağlar.
Bitkilerin.yaşamsal.faaliyetleri.için.çok.az.miktarda.ihtiyaç.duyduğu.ele-
mentlere.mikro.elementler.adı.verilir..Bu.elementler;.klor.(Cl),.demir.
(Fe),.bor.(B),.mangan.(Mn),.çinko.(Zn),.bakır.(Cu),.nikel.(Ni),.molibden.
(Mo)..dir..Bu.elementler,.bileşik.enzim.yapısında.kofaktör.olarak.bulunur.
ve.enzim.aktivasyonunu.sağlar..Köklerde.mineral.madde.emilim.hızı,.
farklı.etmenler.tarafından.kontrol.edilir..Bunlar;.topraktaki.oksijen.mikta-
rı,.toprak.sıcaklığı,.ışık.miktarı,.toprak.pH’ı,.topraktaki.minerallerin.de-
rişimi.ve.topraktaki.yararlı.mikroorganizmaların.sayısı.gibi.etmenlerdir..

Toprağın. verimini. artırarak. büyüme. ve. gelişmesini. olumlu. etkileyen.
Mantar maddelere.gübre,.bu.maddelerin.toprağa.eklenmesine.gübreleme.adı.
hifleri verilir..Bitkinin.yaşam.fonksiyonları.üzerinde.etkili.olan.en.az.düzeydeki.
herhangi.bir.faktör,.diğer.faktörler.optimum.düzeyde.olsa.bile.bitkinin.
büyümesini.sınırlandırır..Bu.konuyu.Alman.bilim.adamı.Justus.Von.Lie-
big.(Custus.Von.Liebig).Minimum.kuralı.ile.açıklamıştır.
Kök
Bazı.bitkiler,.su.ve.mineral.alımını.artırmak.için.bazı.bakteri.ve.mantar.
türleri.ile.ortak.yaşam.kurar..Bazı.bitkiler.köklerinde.nodül.ya.da..miko-
riza.gibi.özelleşmiş.yapılar.bulundurur..

Mikoriza
Görsel 4.35: Mikoriza
Mikoriza,.belirli.bir.mantar.türü.ve.bir.bitki.kökü.arasında.kurulan.ortak.
birlikteliktir.(Görsel.4.35)..Tohumlu.bitkilerin.çoğu,.mikoriza.oluşturarak.
toprağın.suyunu.emmek.için.yüzey.alanlarını.artırır..Mantarlar,.su.ve.
inorganik.iyonları.emen.hif.adı.verilen.ipliklere.sahiptir..Mikorizalar.özel-
likle.fosfor,.demir,.çinko.ve.bakırı.topraktan.emmede.köklerden.daha.
etkilidir..Mikoriza.birlikteliğinde.hem.mantar.hem.de.bitki.fayda.sağlar..
Bitki,.mantardan.su.ve.iyonları.alır;.mantar.ise.bitkiden.ihtiyaç.duyduğu.
besinleri.alır.
Nodül Nodül
Azot. ihtiyacı. fazla. olan. fasulye,. bezelye,. soya. fasulyesi,. bakla,. yer.
fıstığı,.yonca.gibi.baklagillerin.kökleri.ile.toprakta.yaşayan.ve.havanın.
serbest.azotunu.bağlayabilen.Rhizobium.cinsi.bakteriler.arasında.ortak.
yaşam.görülür..Rhizobium.bakterilerinin.bu.bitkilerin.köküne.yerleşme-
siyle.nodül.adı.verilen.yumrular.oluşur.(Görsel.4.36).
Görsel 4.36: Nodül

130