Page 92 - Coğrafya

Coğrafya 11

Türkiye’nin pamuk tarımı ve hayvancılık faaliyet lerinde gelişmiş olması, dokuma ve deri işletmeci liğinde gelişmesine ola­
nak sağlamıştır. Günümüzde pamuklu dokuma faaliyetleri özel sektör tarafından yürütülmektedir. Pamuklu dokuma ve pamuk
ipliği te sisleri; Adana, İzmir, Denizli, Aydın, Antalya, Mani sa, Gaziantep gibi illerde ham maddeye bağlı olarak kurulmuştur. İs­
tanbul, Bursa ve Kayseri gibi illerde ise bu sanayi kolunun gelişmesi ham madde temininin kolay olmasından kaynaklanmakta­
dır . Ülke genelinde yün lü dokuma sanayisi, genellikle küçük ve orta büyük lükteki işletmelerde iç pazara yönelik yapılmaktadır.
Yün ipliği, yünlü kumaş dokuma, yünlü örme işleri (trikotaj), halıcılık ve kilimcilik yünlü dokuma sana yisinin faaliyet alanları
arasında yer almaktadır. İstanbul, Kocaeli (Hereke), Bursa, İzmir, Manisa, Uşak, Isparta, Kayseri ve Gaziantep yünlü dokuma
sanayisinin geliştiği başlıca merkezlerdir . Türkiye'nin geleneksel el sanatlarından olan halıcılık ve kilimcilik; Isparta, Kayseri
(Bünyan), Manisa (Demirci, Gördes, Kula), Kocaeli (Hereke), Uşak gibi merkezlerde yapılmaktadır . El yapımı halı ve kilimler
yurt dışına ihraç edilmektedir . Son yıllarda suni ipek üretimine bağlı olarak doğal ipek üretimi gerilemiştir. İpekli dokuma
sanayisi İstanbul, Bursa ve Gemlik’te gelişmiştir .
Hazır giyim sektöründe dünyanın önem li ihracatçıları arasında yer alan Türkiye, bu sektöre yönelik ülke içindeki istih­
damda da önemli bir paya sahiptir. Ülkemizde tekstil, hazır giyim ve örme sanayisi; genellikle pazar ve ulaşım koşullarına
bağlı olarak İstanbul, İzmit, Bursa, İzmir, Ankara ve Adana gibi büyük şehirlerde gelişmiştir. Giysi, ayakkabı, çanta, cüzdan
gibi ürünlerin üre tildiği deri sanayisi ise başta İstanbul olmak üzere İzmir, Bursa, Bolu, Uşak ve Tekirdağ’da gelişmiştir .
Orman ürünleri ve mobilya sanayisi, ham madde olarak ormanlardan elde edilen odunu kullanmaktadır. Kâğıt, kereste,
lif levha, yonga levha, parke, sunta ve kontraplak başlıca orman ürünleridir . Türkiye’de kereste fabrikalarının daha çok Batı
Karadeniz’de yoğunlaştığı görülmektedir . İstanbul, Ankara, Kayseri, İzmir ve İnegöl’de (Bursa) mobilya üretiminin gerçek­
leştiği şehirler olarak ön plana çıkmaktadır . Ham maddesini odunun yanı sıra bazı bitki ler (saman, mısır sapı, saz, kamış
vb.) ile atık kâğıtların oluşturduğu kâğıt sanayisi Türkiye’de önemli bir faaliyet ko ludur . İzmit, Çaycuma (Zonguldak), Aksu
(Giresun), Dalaman (Muğla), Çay (Afyon), Balıkesir, Taşköprü (Kastamonu) ve Taşucu’nda (Mersin) kâ ğıt fabrikaları bulun­
maktadır.
Kimya sanayisinde birçok ham madde kullanıla rak çok sayıda ürün elde edilmektedir. Kimya sanayisinin başlıca alt dal­
ları petrokimya, ilaç, lastik, gübre, sabun ve deterjan sanayileridir. Petro kimya sanayisinde LPG (Sıvılaştırılmış Petrol Gazı),
benzin, motorin, fuel­oil, jet yakıtı, gaz yağı, madeni yağ lar, sentetik lifler, plastik, asfalt, naftalin gibi birçok ürün elde edil­
mektedir. Türkiye’de bulunan petrol rafinerileri; İpraş, Alia ğa (İzmir), Orta Anadolu (Kırıkkale) ve Batman rafinerileri şeklin­
de sıralanabilir. Batman Rafinerisi sadece Türkiye’de çıkarılan petrolü işlemektedir. Motorlu taşıtlara lastik üreten fabrikalar
ise İzmit, Ada pazarı ve Kırşehir’de bulunmaktadır . Toprağa katılan ve verimi artırmaya dönük inorganik veya mineral mad­
delere yapay gübre denir. Yapay gübreler azotlu, fosfatlı, potaslı ve kompeze (bileşik) olarak üretilmektedir. Türkiye’de gübre
üreten tesisler Bandırma (Balıkesir), Aliağa (İzmir), Kocaeli, İskenderun, Ceyhan (Adana), Mersin, Kü tahya, Gemlik (Bursa),
Samsun ve Sivrice’de (Elazığ) bulunmaktadır. Kimya sanayisinin bir kolu olan ilaç sanayisi, başta İstanbul olmak üzere Kocaeli
ve Tekirdağ’da gelişmiştir. Sabun ve deterjan üretimi de kimya sanayisinin bir faaliyet koludur. İstanbul, İzmir, İzmit, Balıkesir
ve Gaziantep sabun ve deterjan üreten tesislerin bulunduğu başlıca illerdir
Taş ve toprağa dayalı sanayiden elde edilen başlıca ürünler; çimento, tuğla, kiremit, cam ve cam ürünleri, kireç, alçı ve
seramik eşya şeklinde sıralanabilir . Türkiye’nin en gelişmiş üretim alanlarından biri olan çimento endüstrisi, ülke genelinde
çimento fabrikalarının yayılmasını sağlamıştır. Türkiye; 2014 yılında 71 milyon tonluk çimento üretimiyle dünyada Çin, Hin­
distan, AB ülkeleri, ABD ve Brezilya’dan sonra 6. sırada yer almıştır .
Cam üretiminin ham maddesi; beyaz kum olarak adlandırılan kuvars kumunun yanı sıra kireç taşı, sodyum sülfat ve bazı
kimyasallardır. Türkiye’de ilk cam fabrikası 1934 yılında İstanbul Beykoz’da kurulmuştur. Kırklareli, Tekirdağ, Mersin, Sinop
ve Eskişehir günümüzde cam fabrikalarının bulunduğu iller arasındadır .
Türkiye’de nüfus artışı ve hızlı şehirleşme sonucu artan konut ihtiyacı, tuğla ve kiremit sanayisinin gelişmesini sağlamıştır.
Eskişehir, Kütahya, Afyonkarahisar, Uşak, Tokat, Manisa ve İzmir bu fabrikaların yoğunlaştığı iller arasındadır .
Seramik, porselen ve fayans üretiminde ana ham madde kil, kaolin, feldspat ve kuvars kumudur. Seramik ve porselenden
elde edilen ürünlerin de ihracatta yer aldığı görülmektedir. Çan (Çanakkale), Bozüyük ve Söğüt (Bilecik), Kütahya, İstanbul,
İzmir ve Eskişehir başlıca seramik ve porselen fabrikalarının olduğu yer lerdir

91