Page 99 - Coğrafya

11 Coğrafya

Akdeniz Medeniyeti
Akdeniz Havzası çevresinde kurulmuş Fenike, İyonya, Lidya, Yunan ve Roma gibi medeniyetlerden oluşmak­
tadır (Harita 3.1). Bu medeniyetlerin çoğu, tarım alanlarının az olmasından dolayı deniz ticare tine yönelmiş ve
koloniler kurmuştur. Ayrıca bu me deniyetler, gemi yapımı ile deniz taşımacılığında bulundukları dönemin en ileri
seviyesine ulaşmıştır. Fenikeli ler, kurmuş olduğu ticaret kolonileri sayesinde şehirlerin oluşmasına ciddi katkı sağ­
lamıştır. Ayrıca Fenikelilerin dünya uygarlığına sunmuş olduğu en büyük katkı, bugünkü Latin alfabesinin temelini
oluşturan alfabeyi bulması olmuştur. Fenikelilerin Akdeniz’deki diğer medeniyetlere tanıttığı şehirleşme faaliyetleri
ve alfabe, Yunanlılar tarafından daha da geliştirilmiştir. Tüm bu gelişmeler sayesinde Akdeniz’de kurulan medeni­
yetler arasında ticaretle birlikte kültürün de yayılması hızlanmıştır .

Inka Medeniyeti
Büyük Okyanus’a paralel uzanan And Dağları üze rinde yaşamış olan İnkaların (12­16. yy.) kurulduğu bölge
bugünkü Peru, Şili, Ekvador, Bolivya gibi ülkelerin sınırları içerisinde yer almaktadır . İnkalar, Ekvator çevre sinde
kurulduğundan dolayı şehir ve kalelerini And Dağları’nın yüksek kesimlerine inşa etmiştir. Taş işçiliğinin gelişmiş
olduğu bu medeniyete ait mimari eserlerde kusursuz bir şekilde yontulup parlatılmış büyük taş bloklar kullanıl­
mıştır. Temel geçim kaynağı tarım olan İnkalar (özellikle patates tarımı), bunun yanı sıra Güneş’in hareketlerini
iz lemede uzmanlaşmış ve güneş saatini yap mıştır.

Aztekler, 15 ve 16. yüzyılda ana yurtları olan Kuzey Meksika’dan gelerek Meksika’nın orta ve güney ke simlerinde
medeniyet kurmuştur. Tarımda oldukça gelişmiş olan Aztekler, sulama ve bataklık kurutma yöntemleri sayesinde
güçlü bir medeniyet hâline gelmiştir . Ayrıca Azteklerin kendilerine özgü alfabe, din ve takvime sahip olduğunu
söylemek mümkündür. Aztek takvimi Orta Amerika’nın büyük bölümünde kullanılmıştır. Az tekler, 16. yüzyılda
İspanyollar tarafından ortadan kaldırılmıştır.

Mayalar, Orta Amerika’nın Yukatan Yarımadası’ndaki verimli topraklar ile su kaynakları çevresinde kurulmuş­
tur . Ekonomisi tarıma dayanan ve şehir kültürü gelişmiş olan bu medeniyet şehir devletlerinden oluşmaktaydı.
İnşa ettikleri etkileyi ci tapınaklar, saraylar ve piramitlerden anlaşılacağı üzere Mayalar, mimari ve sanatta gelişmiş
bir mede niyet kurmuştur . Şehirlerin genellikle dinî ve idari fonksiyona sahip olduğu bu medeniyet, matematik ve
ast ronomi alanında ileri düzeyde gelişme göstermiştir. Kendilerine özgü bir takvime sahip olan Mayalar, MS 600’lü
yıllar da en ihtişamlı dönemini yaşamış ve 16. yüzyılda İspanyollar tarafından ortadan kaldırılmıştır.

Hint Medeniyeti
Güney Asya’da yer alan Hint Yarımadası, dünyanın en eski medeniyetlerinden birine ev sahipliği yapmaktadır
. İndus ve Ganj nehirleri çevresinde kurulmuş olan bu medeniyet, tarım kültürü açısından ciddi bir potansiyele
sahiptir . En önemli ekonomik faaliyetin tarım olduğu Hindistan, aynı zamanda Baharat Yolu’nun başlangı cında
bulunmaktaydı. Birçok dine ev sahipliği yapan bu medeniyette halk, “kast sistemi” adı verilen sınıfla ra ayrılmıştır.
Bahsedilen sistemin Hint toplumunda millet olma bilincini engellediğini söylemek mümkündür.
Çin Medeniyeti
Sarı Irmak ve Gök Irmak nehirleri arasındaki verimli topraklarda kurulmuş olan bu medeniyet, dünyanın en
eski uygarlıkları arasında yer almaktadır . Ekonominin daha çok tarıma dayalı olduğu Çin’de ipek böcek çiliği ve
ipek üretimi, İpek Yolu’nun ortaya çıkmasına ve ticaretin gelişmesine katkı sağlamıştır. Ayrıca bu medeni yet; barut,
matbaa, mürekkep, pusula, kâğıt gibi insanlık tarihine yön veren birçok buluşun ortaya çıkmasında etkili olmuştur.
Heykelcilik, çinicilik, ipekli dokuma ve mima ride son derece gelişmiş olan Çinliler, dünyanın en uzun savunma
duvarı olan Çin Seddi’ni inşa ederek kültürel mirasa ciddi bir katkıda bulunmuştur

98