Page 124 - Kimya

12. Sınıf Kimya

Alkinlerin Özellikleri

Alkinler de alkenler ve alkanlar gibi apolar bileşiklerdir. Yapısındaki
üçlü bağ 1 ve 2 numaralı karbonlar arasında olan alkinlere uç alkin,
ana zincirdeki diğer karbonlar arasında olan alkinlere ise iç alkin
denir.

CH –C CH CH –C C–CH 3
3
3
Uç alk�n İç alk�n
(Prop�n) (2-Büt�n)

Asetilenin Elde Edilme Yolları
Asetilen birçok organik bileşiğin üretilmesinde kullanılan bir ham
madde olduğundan sanayide önemli bir yere sahiptir ve üretimi
çokça yapılmaktadır. Asetilen yaygın olarak karpitten (CaC ) üretilir.
2
CaCO (k) CaO(k) + CO (g)
2
3
K�reç taşı Sönmem�ş k�reç
CaO(k) + 3C(k) CaC (k) + CO(g)
2
Karp�t (kals�yum karbür)

CaC (k) + 2H O(s) CH CH(g) + Ca(OH) (suda)
2 2 Aset�len 2
Asetilenin Özellikleri ve Kullanım Alanları

Alkinlerin ilk üyesi olan asetilen oda koşullarında gaz hâlindedir. Çok
çabuk alev alabilen asetilen gazı oksijen ile çok yüksek derecede ısı
vererek yanar. Metallerin kesilmesinde ve kaynak işleminde kullanılır
(Görsel 3.6).

Asetilenin Kimyasal Reaksiyonları
Görsel 3.6: Oksiasetilen ile metalin
kesilmesi 1. Katılma Reaksiyonları

Asetilen, yapısında pi bağı bulundurduğundan katılma tepkimesi
verir.

a) H Katılması: Asetilene palladyum (Pd) katalizörlüğünde 1 mol
2
H katılırsa alken, platin (Pt) katalizörlüğünde 2 mol H katılırsa
2
2
alkan elde edilir.
CH CH + H Pd CH CH 2
2
2
Aset�len Eten

CH CH + 2H Pt CH –CH 3
2
3
Aset�len Etan
b) Halojen Katılması: Asetilen, halojenlerle katılma tepkimesi verir
ve bromlu suyun kırmızı rengini giderir.

124