Page 126 - Kimya

12. Sınıf Kimya

3. Yer Değiştirme Reaksiyonları
Asetilen, amonyaklı AgNO çözeltisiyle tepkime vererek beyaz çökel-
3
+
ek oluşturur. Amonyaklı AgNO (Tollens ayıracı) önce [Ag(NH ) ]
3 2
3
kompleks iyonunu, sonra asetilenle tepkimeye girerek suda çözün- Fen�l
meyen beyaz renkli çökelek oluşturur.
H–C C–H + 2Ag(NH ) + Ag–C C–Ag↓ + 2NH + 2NH + 4
3
3 2
Beyaz çökelek
Asetilen, amonyaklı CuNO çözeltisiyle tepkime vererek kırmızı çökel-
3
+
ek oluşturur. Amonyaklı CuNO (Fehling ayıracı) önce [Cu(NH ) ]
3
3 2
kompleks iyonunu oluş turur, sonra asetilenle tepkimeye girerek suda
çözünmeyen kırmızı renkli çökelek oluşturur.
H–C C–H + 2Cu(NH ) + Cu–C C–Cu↓ + 2NH + 2NH + 4
3 2
3
Kırmızı çökelek

3.1.5. Aromatik Bileşikler (Arenler)

Kendine has kokuları olan bu bileşiklere güzel kokulu anlamına gelen
aromatik bileşik (aren) denir.

Benzen: Aromatik hidrokarbonların ilk üyesi 6 karbonlu benzendir
(C H ).
6
6
H
C CH
H – C C – H HC CH
H – C C – H HC CH
C CH
H
Benzen
H H
C C
H – C C – H H – C C – H Benzenin yapısında bulunan karbon atomları arasında 3 tane tekli,
H – C C – H H – C C – H 3 tane ikili bağ vardır. Benzendeki pi bağları birbirleriyle sürekli yer
C C değiştirir ve çok kararlı bir yapı oluşturur. Bu duruma rezonans denir.
Benzenin bu yapısını ilk olarak Friedrich August Kekule (Fredrih
H H Agust Kekule) açıklamıştır. Bu nedenle benzenin bu yapısına Kekule
yapısı da denir.
Benzen kararlı yapısından dolayı doymamış bir hidrokarbon olma-
sına rağmen katılma reaksiyonu vermez.
Benzen�n Kekule yapısı Aromatik bileşiklerin bir hidrojen eksik hâline aril, benzen halkasının
bir hidrojen eksik hâline fenil denir.
Benzen, kendine has kokusu olan, kolay tutuşabilen bir madde-
dir. Oda şartlarında berrak görünümlü, sıvı hâldedir. İçilmesi ve
Benzen buharının solunması çok tehlikeli olan bu zehirli madde, birçok aro-
matik bileşiğin sentezlenmesinde başlangıç maddesi olarak kullanılır.

126