Page 150 - Tarih

12. Sınıf Tarih

6. 3. 1950’Lİ YILLARDA TÜRKİYE

6. 3. 1. Siyasi Hayat

14 Mayıs 1950 seçimleriyle başlayan Demokrat
Partinin iktidarı kesintisiz olarak on yıl devam
etti ve 27 Mayıs 1960 yılındaki askerî darbeyle
sona erdi. Bu süreç boyunca CHP ana muhale-
fet partisi görevini üstlendi. DP genel başkan-
lığını yürüten Celal Bayar, 14 Mayıs seçimle-
rinden sonra Türkiye Cumhuriyeti’nin üçüncü
cumhurbaşkanı oldu. Celal Bayar, DP genel
başkanlığından istifa ederek görevini Adnan
Menderes’e bıraktı. Bu on yıllık süreçte DP ge-
nel başkanlığını Adnan Menderes, CHP genel
başkanlığını ise İsmet İnönü sürdürdü.
DP iktidarının ilk yıllarında 18 Temmuz 1932 ta- Görsel 6.8: M. Kemal Atatürk’ün naaşı Anıtkabir’e nakledilirken
rihli genelge ile başlayan ezanın Türkçe okunması uygulamasına 16 Haziran 1950’de son verildi. Bu
tarihten sonra ezanın okunuşu aslına döndürüldü. Yine aynı dönemde halkı kışkırtmak amaçlı Atatürk
heykellerine yapılan saldırılar üzerine 25 Temmuz 1951’de Atatürk’ün manevi şahsiyetini korumak için
Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanun çıkarıldı. İnşaatı yarım kalan Anıtkabir tamamlandı
ve 1953’te Atatürk’ün naaşı geçici olarak konulduğu Etnoğrafya Müzesinden alınarak törenle ebedi
istirahatgâhı olan Anıtkabir’e nakledildi (Görsel 6.8). Köy Enstitüleri 1954’te öğretmen okullarına dö-
nüştürüldü.

DP döneminde ekonomide önemli gelişmeler yaşandı. Bu dönemde devletçi ekonomi anlayışından
liberal ekonomiye geçiş yapıldı. Bunun sonucu olarak 1950’den 1954’e kadar geçen süreçte Türkiye
ekonomisinde kalkınmanın yaşandığı bir dönem oldu. Ekonomide tarım sektörüne öncelik verildi. DP,
sanayide de özel sektöre dayalı bir siyaset uyguladı. Ekonomiyi geliştirmek için yabancı sermaye teşvik
edildi. Bu amaçla 1951’de Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu çıkarıldı.
Dış politikada ise Sovyet Rusya tehlikesi karşısında ABD’nin desteğini sağlamaya devam edildi. Tru-
man Doktrini ve Marshall Planı yardımlarından sonra NATO’ya üye olundu. Böylece Türkiye siyasi
olarak yüzünü tamamen Batı’ya çevirdi.
DP iktidarı döneminde olumlu gelişmeler yaşanırken iç ve dış politikada olumsuz gelişmeler de ortaya
çıktı. Dış politikada; Kıbrıs Meselesi ve 6-7 Eylül Olayları’nın yaşanması büyük sıkıntılara yol açtı. DP
iktidarı döneminin ortalarından itibaren ülkede ekonomik sıkıntılar baş gösterdi. İktidar ve muhalefet
arasında yaşanan gerilimler tırmandı.

DP iktidarı döneminde olumlu gelişmeler yaşanırken iç ve dış politikada olumsuz gelişmeler de ortaya
çıktı. Dış politikada; Kıbrıs Meselesi ve 6-7 Eylül Olayları’nın yaşanması büyük sıkıntılara yol açtı. DP
iktidarı döneminin ortalarından itibaren ülkede ekonomik sıkıntılar baş gösterdi. İktidar ve muhalefet
arasında yaşanan gerilimler tırmandı.

27 Mayıs 1960’ta Millî Birlik Komitesi adlı bir cunta yapılanması, Türk Silahlı Kuvvetler adına millî
iradeyi hiçe sayarak ülke yönetimine el koydu. DP üyeleri tutuklandı, anayasa ve meclis feshedildi.
Tüm siyasi faaliyetler askıya alındı. Böylece demokratik bir süreçle başlayan Demokrat Parti dönemi,
demokratik olmayan bir yöntemle sona erdirildi. Dönemin bir askerî darbe ile sona ermesi, Türk demok-
rasi tarihinde olumsuz bir süreç başlattı.

149