Page 64 - Tarih

10. Sınıf Tarih

Daha sonra devlet yönetimdeki başıboşluğu ortadan kaldırdı. Tahtta hak iddia edebilecek kardeşleri Ahmet
ve Korkut’u bertaraf eden Yavuz Sultan Selim, tam anlamıyla iktidarını sağlamlaştırdı. Yavuz’un bundan
sonraki hedefi Osmanlı Devleti için ciddi bir dinî ve siyasi tehdit unsuru olan Safevileri ortadan kaldırmaktı.
Safeviler, Anadolu'daki konar-göçer Türkmenler üzerinde büyük bir nüfuza sahipti. Türkmenler üzerinde
sistemli bir faaliyet gösteren Şah İsmail’in amacı, Anadolu’yu kendi hâkimiyeti altına almaktı. Nitekim
Safevi destekli çıkan isyanlar, Anadolu’daki sosyal ve ekonomik dengeyi bozuyordu. Bunu önlemek iste-
yen Yavuz Sultan Selim, Safevi propagandası yapan kişileri tespit ettirerek bunları Mora’ya ve Rumeli’ye
sürgüne gönderdi.

Hazırlıklarını tamamlayan Yavuz, Edirne’den İran Seferi için 1514’te yola çıktı. İstanbul’dan İzmit’e ulaş-
tığında Şah İsmail’e, bir mektup göndererek ona karşı savaş ilan etti.
Çaldıran Ovası’nda 23 Ağustos 1514 günü yapılan savaşta Osmanlı
ordusu, devreye sokulan toplar ve tüfekli yeniçeri birliklerinin etkisiyle
Şah İsmail’in atlı süvarilerini dağıtmıştı. Şah İsmail’e üstünlük sağla-
yarak Tebriz'e giren Yavuz, burada adına hutbe okutmuştur.
Çaldıran Zaferi, Anadolu tarihinde bir dönüm noktası olmuş bu zaferle
Doğu Anadolu tamamen Osmanlı topraklarına katılmıştır.
Çaldıran’dan sonra Yavuz, Doğu Seferi sırasında Osmanlılara karşı
düşmanca tavır alan ve Şah İsmail ile iş birliği içinde olan Dulkadiroğul-
ları üzerine 1515 baharında yürümüştür. Memlûk sultanına bağlı olan
Dulkadir Beyi Alaüddevle, Turnadağ Savaşı ile bozguna uğratılmıştır.
Böylece Dulkadiroğulları toprakları Osmanlı yönetimine geçmiştir.

Görsel 5.7
İdris-i Bitlisi (Temsilî)
İdris-i Bitlisi

Akkoyunlu Devleti’nde saray kâtipliği yapan İdris-i Bitlisi,
Akkoyunlu Devleti’nin yıkılmasıyla İstanbul’a gelmiştir.
II. Bayezid daha önceden tanıdığı İdris-i Bitlisi’ye resmî ta-
rih yazıcılığı görevini vermiştir. Yavuz Sultan Selim Dönemi’nde
Doğu siyaseti hakkında danışmanlık yapan İdris-i Bitlisi, Çaldıran Zaferi’n-
den sonra güney ve doğu vilayetleri bölge halkının Osmanlı yönetimine
geçmesinde vazife almıştır. Böylece Bitlis, Cizre, Siirt gibi yirmi beş
yerleşim yeri barış yoluyla Osmanlı idaresine girmiştir. Yavuz’un Mem-
lûklulara karşı yürüttüğü siyasette de görev alan İdris-i Bitlisi (Görsel 5.7),
Urfa ve Musul’un Osmanlı idaresine geçmesini sağlamıştır (Bayraktar,
ÖRNEK METİN
1991, s.53-60'tan düzenlenmiştir).

Mısır Seferi

Osmanlılar ile Memlûklular arasında Dulkadiroğulları toprakları üzerinde rekabet ilk defa Yıldırım Bayezid
Dönemi'nde başlamıştır. Fatih Sultan Mehmet Dönemi’nde Memlûklularla bozulan ilişkiler, II. Bayezid
Dönemi’nde çatışmaya dönüşmüştür. Yavuz Sultan Selim Dönemi’nde Osmanlıların doğuya doğru ge-
nişlemesi Mısır’ın anahtarı durumunda olan ve Memlûklular için önem taşıyan Suriye’yi tehdit etmeye
başlamıştır. Suriye; Anadolu ve Mısır için stratejik öneme sahip bir bölgedir.

63