Page 12 - Felsefe10 | 1.Ünite

Sorgulama
Evrensel Olma
Merak Etme
Tutarlı Olma
Şüphe Duyma
Sistemli Olma
Hayret Etme
Rasyonel Olma
Eleştirel Olma
Sorgulama
Merak
Etme
1. ÜNİTE Refleksif Olma Felsefi Düşünce Yığılımlı İlerleme Felsefeyi Tanıma
Şüphe
Duyma
Felsefede hayret etme, şaşırma anlamından çok daha fazlasını ifade eder. Filozof,
dünyayı alışılageldik hâliyle kabul etmez. Dünya, çoğu insana alışkanlıkların ve ön
kabullerin etkisiyle şaşırtıcı gelmez. Her şeyi olduğu gibi kabul etme bir sorun gibi
Hayret
görünmez ancak filozof için durum böyle değildir. Filozof, her şeyi ilk defa görüyor-
Etme
muş gibi ona şaşırabilen insandır. Felsefe, bu sayede sıradan düşüncelerden ayrılır.
Dünyaya yeni bir gözle bakabilmenin ilk adımı hayret etmedir. Hayret eden insan
merak eder ve araştırmaya başlar.

Filozoflar, felsefenin ilk ortaya çıktığı çağdan bu yana benzer sorulara farklı ya-
nıtlar vermiştir. Yığılımlı olma, felsefi düşüncenin birbirini etkileyen ve bu etkile-
Yığılımlı şimle ilerleyen bir niteliğe sahip olmasını ifade eder. Bu ilerleme, bilimdeki gibi
İlerleme niceliksel bir birikim değildir. Felsefi düşünce; bilim, sanat ve daha birçok alandaki
bilgilerin oluşum ve artışını sağlamıştır. Birbirini etkileyen filozoflar, ortak bilgi bi-
rikimine katkıda bulunmuştur.

Eleştirel olma, herhangi bir düşünceyi ya da görüşü ele alırken onu olduğu gibi
kabul etmek yerine akıl süzgecinden geçirmektir. Eleştirel düşünce; akıl yürütme,
Eleştirel analiz ve değerlendirme süreçleriyle inşa edilen düşünce biçimidir. Bir problem ele
Olma alınırken onu birtakım sınamalara tabi tutma, onu oluşturan bütünü parçalarına
ayırma, iyi ve kötü yanlarını ortaya koyarak değerlendirme eleştirel olmanın temel
ögeleri olarak ifade edilebilir.

Düşünce, herhangi bir nesneye veya duruma yönelik olabilirken düşüncenin ken-
dine (kendini konu edinmesi) veya başka bir düşünceye yönelmesi refleksiyondur.
Refleksif
Olma Bir ağacı düşünme refleksiyon değildir. Ancak ağaca dair algı ve ağaç fikrinin ne
olduğu konusunda düşünme refleksiyondur. Ayrıca mevcut bilgi, sanat ve görüş
üzerine düşünmeler de refleksif olarak nitelendirilebilir.

Rasyonel olma, akılcı veya akılsal olma anlamına gelir. Felsefe, konu ve yöntem
Rasyonel açısından akılsal bir uğraşıdır. Rasyonel olma, felsefenin zihinsel bir etkinlik olma-
Olma sının yanında akıl ilkeleri ve akıl yürütme kurallarına uygun olması anlamlarına da
gelmektedir.

Felsefi düşünce, düzenli olan tutarlı bir yapıya sahiptir. Bu yapı içinde düşün-
Sistemli celerini açıklayan filozof, kendine ait bir sistem inşa eder ve düşünceleri için bir
Olma açıklama modeli oluşturur. Bu model içerisindeki düşünceler birbiri ile aşamalı ve
bağlantılıdır. Bu bağ bütüncül bir bakışın da temelini oluşturur.

Tutarlı
Olma

22

Evrensel
Olma