Page 38 - Fen Lisesi Biyoloji 10 | 3.Ünite

Gelecek nesillere temiz bir çevre ve yaşanabilir sağlıklı bir dünya emanet etmek isteniyorsa doğal kay-
nakların israf edilmeden kullanılması gerekir. Bu konuda bilinçli tüketici olmak gerekliliği unutulmamalıdır.
Ayrıca doğal kaynakların bilinçli bir şekilde kullanılması hem insani hem de millî bir görevdir.

Bunları Biliyor musunuz?

Çevre sevgisi ve bilincinin bireylere küçük yaşlarda aile ve eğitim kurumları tarafından kazandırıl-
ması gerekir. Aksi takdirde bu bireyler bilinçli veya bilinçsiz olarak çevreye zarar verebilir. Çevreye zarar
veren bireyler için çeşitli yaptırımlar söz konusudur. Çevre sorunlarının çok çeşitli ve etkilerinin uzun süreli
olması başta ekonomi ve sağlık hakları alanında olmak üzere birçok hak alanında ihlallere sebep olmak-
tadır.
Çevre Hukuku, yurttaşların temiz ve sağlıklı bir çevrede yaşam hakkını korumak için devletlerin ve
uluslararası toplumların sorumluluklarını ve hükümlülüklerini belirler.

Okuma Metni
GÜBRE BÖCEKLERİ
Büyük Britanya’dan yerleşimcileri taşıyan on bir yük gemisi, ihtiyaç duyacakları malzemelerin ta-
mamı ile dolu olarak Avustralya kıyılarına gelir. Bu gemide önemli bir hayvan endüstrisi kurmayı sağla-
yacak iki boğa ve beş inek vardır. Ancak yerleşimciler, kendileri ile birlikte gübre böceği getirmeyerek
büyük bir hata yapar.
Gübre böcekleri; larva yaşamları sırasında otlayan memelilerin gübresini tüketen bir böcek türü-
dür. Bazı türler doğrudan içine yerleşen gübre parçalarını yumurtlar bazıları ise gübre parçasını bölerek
yuvarlak hâle getirir ve yuvarlayıp götürerek gömer. Kanguru, kısa kuyruklu keseliler ve diğer keseli me-
melilerin kuru ve lifli dışkılarını işleyip gömmeye alışık olan gübre böcekleri, hızla çoğalan sığır ve ko-
yunların ürettiği çok miktarda dışkıyı işlemeyi yetiştiremez. Bir inek günde 10-12 dışkı parçası bırakabilir
ve bunu parçalayıp gömecek gübre böceği olmayınca binlerce dönüm Avustralya merası, otlayan çiftlik
hayvanları için kullanışsız hâle geldi.
Sığır dışkısı Avustralya çalı sineği ve larvaları için eşsiz bir doğal habitat oluşturdu. Bunun sonucun-
da sinek popülasyonunda çok büyük bir artış gerçekleşti. İnsanların yüzüne doğru uçan sinekler o kadar
rahatsızlık verdi ki Avustralya’nın bazı bölgelerinde yılın bazı zamanlarında yemek, içmek hatta nefes
almak bile neredeyse imkansız hâle geldi.
1964’te Avustralya’nın ulusal bilim kurulu dışkı sorununu ele aldı. Entomologlar, sığır dışkısını işle-
yip gömebilecek gübre böceği türleri bulmak için Afrika'ya ve dünyanın diğer bölgelerine gittiler. Böyle
bir tür olan Onthophagus gazella (Ontofagus gazella) ilk olarak 1968’de Güney Amerika’ya getirildi. Ertesi
yıl dört tür daha ve 1984 yılı itibarıyla dünyanın dört tarafından 50 gübre böceği türü, sığır dışkısı temiz-
leyip ortadan kaldırmak göreviyle Avustralya’ya getirildi.
Farklı habitat ve iklim şartlarına ihtiyaç duyan birçok türün Avustralya kıtası boyunca çeşitli çevre-
leri sarması gerekiyordu. Proje, sadece sinek popülasyonunu düşürmekle kalmayıp başka istenen etki-
ler de ortaya çıkararak ses getiren bir başarı ortaya koydu.
Gübre böcekleri; sığırlardaki yuvarlak kurt, kancalı kurt ve diğer dışkılarla beslenen kurtların ne-
den olduğu parazit enfeksiyon vakalarını azalttı ve dışkıdan toprağa azot salarak otlak alanların verim-
liliğini artırdı.
Avustralya’ya sığırları getiren yolcuların ve mürettebatın büyük bir ekolojik deneyimi taşıdıkların-
dan haberi yoktu. Bilerek ya da bilmeyerek insanlar her organizmayı kendi yerel habitatlarından daha
önce hiç yaşamadıkları yerlere taşıyorlardı. Şimdi organizmaları mevcut topluluklara taşımanın beklen-
medik yankılarının olabileceği ve küçük organizmaların bile ekosistemlerde enerji akışında ve beslenme
döngüsünde büyük etkileri olabileceği çok açıktır.

Yaşam Bilimi Biyoloji
(Düzenlenmiştir.)

130