Page 76 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Fen Lisesi Biyoloji 11. Sınıf

ATP ve kreatin fosfatın yeniden oluşmasını sağlayacak ikinci önemli
enerji kaynağı kas hücrelerinde depolanan glikojendir. Glikojen hid-
rolizle glikoza parçalanır. Glikoz oksijenli solunum ya da glikolitik yolla
ATP üretiminde kullanılır. Glikozlar (6 karbonlu) hızla pirüvik aside (3
karbonlu) ve laktik aside (3 karbonlu) dönüşür. Buradan açığa çıkan
enerji hemen ADP’ye aktarılarak kasılmanın devam etmesi sağlanır.
Bir yandan da kreatine, fosfat aktarılarak kreatin fosfat depoları yeni-
den oluşturulur. Oksijenin yeterli olmadığı durumlarda glikoz, pirüvik
aside oradan da laktik aside dönüşür. Laktik aside dönüşüm iki açıdan
önemlidir:

a. Pirüvik asit oluşumu, oksijenin yetersiz olduğu zamanlarda da ger-
çekleştiğinden üretilen enerjiyle kasılma devam eder.

b. Oksijensiz solunum reaksiyonlarında, hücrede oksijenle üretilen
enerjiden çok daha hızlı enerji üretilir. Böylece bu dönüşüm reaksi-
yonlarıyla yaklaşık bir dakika daha kasın kasılması desteklenebilir.

Kas uzun süre kasılırsa depoladığı glikojen miktarı azalır. Azalmaya
UYARI ! bağlı olarak tükenen enerji kaynağı, sinyalleri getiren nöronların
sinaptik yorulmaları, kastan geçen kan akımının azalması, besin
sağlanamaması ve özellikle oksijen oranının düşmesi kas yorgun-
luğuna neden olur.
Üçüncü enerji kaynağımız ise besin monomerlerinin hücrede oksi-
jenle parçalanmasıdır. Bu parçalanmada oluşan pürivik asit, yıkım re-
aksiyonlarına devam eder. Böylece daha fazla ATP sentezi sağlanır.
Uzun süren kas kasılmalarında kullanılan enerjinin yaklaşık %95’inden
fazlası bu enerji kaynağından karşılanır. Burada kullanılan enerji kay-
nağı besinler; karbonhidratlar, yağlar ve proteinlerdir (Görsel 1.57).

Yağların kasta tüketilmesi için uzun süren kas aktivitesi yapılmalıdır.

Kasılma Kas lifi
Amino (Kas hücresi)
asitler Yağ
Enerji asitleri

2 Oksijenli
solunum
ADP+P
i
ATP Laktik
3 asit
1
Kreatin fosfat Kreatin Glikoz

Glikojen
Kan damarı

Kan Glikoz Oksijen
1. Kreatin fosfat
2. Oksidatif fosforilasyon (Mitokondrideki solunum)
3. Glikolitik yol (Laktik asit fermentasyonu)

Görsel 1.57: Kasın kasılması sırasında kullandığı enerji kaynakları

UYARI ! Kasın kasılması sırasında ATP, kreatin fosfat, oksijen, glikoz ve gli-

kojen azalırken; ADP, fosfat, karbondioksit, laktik asit ve ısı artar.

90