Page 79 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Bölüm 2 Destek ve Hareket Sistemi

1.2.3. Destek ve Hareket Sisteminin Hastalıkları ve
Sağlığının Korunması

Bilgi Notu
İskelet yapısında en sık görülen hastalıklardan biri eklem romatizması Romatoid artrit: Artrit, eklem iltiha-
olarak bilinen romatoid artrittir. Yaygın olarak el, ayak eklemleri ve el bı anlamına gelir. Eklemlerin, öncelikle
bileğinde görülür. Daha çok sabahları eklemlerde ağrı ve sertlik, şiş- tutulmasıyla başlayıp birçok organ ve
me, kızarıklık ve yanma hissi veren bir hastalıktır. Ayrıca eklem şeklinin sisteme yayılabilen otoimmün (kişinin
bozulması, kişide görülen halsizlik, ateş, kansızlık, cildinin altında gö- bağışıklığını sağlayan hücrelerin kendi
rülen yumrular şeklinde belirtileri vardır. Hastalığın nedeni olarak gene- dokularına saldırması) hastalığa, roma-
tik yatkınlık gösterilmekle birlikte çevresel faktörlerin (sigara içilmesi, toid artrit denir.
geçirilen enfeksiyonlar vs.) de etkili olduğu düşünülmektedir. Eklem ve
çevresinde gelişen iltihaplanma zamanla eklemdeki kıkırdak, kemik ve
bağlarda hasara yol açar. Hatta uygun zamanda tedavi edilmezse sa-
kat kalmaya neden olabilir.

(a) (b)
Görsel 1.58: (a) Bacak kemiğinde görülen bozulmalar, (b) ellerde görülen bozulmalar

Bir diğer iskelet hastalığı kireçlenme olarak bilinen osteoartrittir. Bu
hastalık, karşılıklı duran iki eklem kıkırdağının yıpranıp alttaki kemik Araştıralım-Paylaşalım
dokunun çıkması ve eklem sıvısının azalmasıyla ortaya çıkar. Bu ba- Bir engeli nedeniyle (yaşlılık, hastalık,
kımdan eklemlerde kireç biriktiğini düşünmek, bu hastalık hakkında hamilelik, yük taşıma vb.) yapmakta
oluşmuş yanlış bir inanıştır. Hareket sırasında duyulan kıtırt sesi, ke- olduğu bir eylemi gerçekleştiremeyen
mik çıkıntıların doku yüzeyinden görülmesi, harekete bağlı ağrı artışı veya zorlanan bir kişiye ihtiyacı olan
gibi belirtileri vardır. Teşhisi röntgen çekilerek yapılabilir. Yük binen ve yardımı ulaştırmak için neler yapabi-
çok sık kullanılan eklemlerde daha çok görülür. Bunun yanında, obez lirsiniz? Bu yardım yapıldığında yardı-
mı yapan ve yardımı alan kişiler neler
kişilerde, profesyonel olarak futbol , tenis oynayanlar ile uzun mesafe hisseder? Yorumlayınız, paylaşınız. İyi
koşucularında hastalığın görülme sıklığı daha fazladır.
örneklerinizi kamu spotu oluşturarak
okulunuzda paylaşınız.
Romatoid artrit ve osteoartrit hastalıklarının başlangıç evrelerinde; ilaç
tedavisi, eklemleri zorlayacak hareketlerden kaçınma, besin takviyesi,
fiziksel egzersizler gibi yöntemlerle hastalık sürekli takip edilir. İlerle-
yen evrelerde ise uygun cihazlar hastanın eklem bölgesine, cerrahi
yöntemlerle nakledilerek tedavi sağlanabilir.

Kemik hastalıklarından bir diğeri ise kemiklerdeki mineral eksilmesin- Araştıralım-Paylaşalım
den kaynaklanan ve tanınan bir hastalık olan osteoporozdur (kemik Destek ve hareket sisteminin sağlığı
erimesi). Kemik doku ara maddesindeki organik madde miktarındaki açısından sporun, beslenmenin ve uy-
azalmaya bağlı olarak ortaya çıkan kemik zayıflığıdır. Genellikle kırklı gun duruşun önemini sınıfta tartışınız.
yaşlardan sonra görülmeye başlar ve erkeklere oranla kadınlarda bu Tartışma sonuçlarını broşür hazırlaya-
hastalığa daha sık rastlanır. Hareketsiz yaşam, kötü beslenme, östro- rak okulunuzda paylaşınız.
jen hormonunun azalması (menopoz) gibi etkilerle birlikte protein me-
tabolizması yetersizliğine bağlı bulunan pek çok hastalık, osteoporoza
neden olabilir. Kemik yoğunluğu ölçülerek hastalık tespit edilir. Tedavi
edilmezse iyileşmeyen kırıklara yol açabilir. Hastalıktan korunma yolu
kalsiyum, magnezyum ve fosfor minerallerini ve D vitamini içeren be-
sinleri vücudun ihtiyacı kadar her yaşta tüketmek ve düzenli egzersiz
yapmaktır.

91