Page 80 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Fen Lisesi Biyoloji 11. Sınıf

Menisküs, diz ekleminin ortasındaki kıkırdak parçadır. Eklem yüzeyini
kaplayarak eklemi yastık gibi destekler. Dizde C şeklinde, iç ve dış ol-
mak üzere iki menisküs bulunur. Menisküsler, kaval kemiğinin ortasına
Bilgi Notu
bağlanarak bu kemiğin uyluk kemiğiyle temasını sağlar. Ağır yük taşı-
Egzersiz: Düzenli egzersiz yapma- ma ya da egzersizde diz eklemine binen yükü emerek etkiyi azaltır.
nın sağlığımız için ne kadar önemli Yük kaldırma sırasında vücut dizlerin üzerinde kuvvetlice döndürül-
olduğu herkes tarafından biliniyor. düğünde menisküs yırtığı oluşabilir. Yırtık, diz ekleminde ağrı, şişlik ve
Egzersizin, başta obezite olmak üzere
şeker hastalığı, kalp hastalığı gibi ra- dizlerde kilitlenmeye neden olur. Ağrı ya da şişlik giderilinceye kadar
hatsızlıklara karşı oldukça koruyucu soğuk uygulamak, bacak altına yastık yerleştirerek dizi yüksekte tut-
olduğu bir gerçektir. Fakat Southern mak faydalı olabilecek tedavi yöntemleridir. Büyük yırtıklarda ise cer-
California (Southırn Kaliforniya) rahi müdahale, kaçınılmaz bir tedavi yöntemi olarak kullanılmaktadır.
Üniversitesi bilim insanları 2015’te
egzersiz yapamayanlara umut olan bir
hormon ilan ettiler: Mots-c hormonu.
Bu hormon egzersizin etkilerini taklit
ederken en çok kas dokusu üzerinde Menisküs yırtığı
etkisini göstererek çalışır. Diğer hor- Menisküs yırtığı
monların aksine bu hormonun mito-
kondriyal DNA’dan kodlandığı düşü- Çapraz bağlar
nülmektedir. Hormon, yağlı diyetle
beslenen fareler üzerinde denendi ve
başarılı sonuçlar verdi. Uzmanlar, bu
hormonun vücudun insülin hormonu-
na karşı olan duyarlılığını arttırarak Görsel 1.59: Diz kapağı ekleminde menisküs yırtığı
kan şekerini düşürdüğünü, hızlı kilo
vermeyi sağladığını belirtti. Bu hay- Kırık, çevreden gelen zorlanmalar nedeniyle veya özellikle yaşlılıkta
vanlarda; mots-c tedavisi, yaşa bağlı kendiliğinden kemiğin anatomik bütünlüğünün bozulmasıdır. Kapalı ve
ve yağlı diyetle başlayan insülin di- açık kırık şeklinde iki çeşit kırık oluşabilir. Açık kırıkta deri bütünlüğü
rencinin yanı sıra obeziteyi de önle- bozulurken kapalı kırıkta bozulmamıştır. İyileşme kırık oluştuğu anda
diği gözlendi. Yaşlı farelerde, genç başlar, düzenli kemik uçları birleşene dek devam eder. Kemik kırıkları,
farelere oranla daha az miktarda mo- hücrelerde ölüme ve periostta yırtılmalara neden olabilir. Kırık kemik
ts-c seviyesinin olduğu tespit edildi. uçları; komşu dokulara ve damarlara zarar verebilir. Kırığın belirtileri
Fakat yaşlı farelere de günlük mots-c arasında; harekette zorluk, hareketle artan ağrı, şekil bozukluğu, ka-
tedavisi uyguladıklarında obezite ve
insülin direnci hastalıklarının görül- nama ve morarma yer alır.
me sıklığını azaltmada büyük oranda
başarıya ulaşıldı. İnsanlar üzerinde ya- Çıkık, eklem yüzeylerinin kalıcı olarak birbirinden ayrılmasıdır. Zorlan-
pılacak klinik deneylerin sonuçları ise malar ve eklemde ters hareketler çıkık oluşumuna neden olur. Eklem-
hâlâ merak konusu. (Kaynak: Biocen- de şişme, kızarma ve ağrı şeklinde belirti verir.
tury İnnovations March 26, 2015/Raising
the Cohbar; The mitochondrial-derived Burkulma, eklem yüzeylerinin zorlanmalar sonucu anlık olarak ayrıl-
peptide MOTS-c promotes metabolic ho-
meostasis and reduces obesity and insulin masıdır. Belirtileri çıkıkla aynıdır. Kırık, çıkık ve burkulmalarda hareketi
resistance. Cell Metab. 2015 Mar.3, https:// azaltacak yastık gibi destekleyiciler kullanılarak gerekli ilk yardım tek-
www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25738459. nikleri konusunda sağlık ekibinden yardım alınmalıdır.
Erişim Tarihi: 28.09.2017)
Bu hastalıklar dışında daha farklı durumlarla da karşılaşılmaktadır.
Kasların uzun süre ve aşırı çalışması durumlarında; kas kütlesini art-
tırmak için yapılan aktivitelerde, aktin ve miyozin ipliklerinin, sarkome-
rin kasılma oranına bağlı olarak kas gelişir. Kas, sinirini kaybettiğinde
normal boyutunu korumak için gerekli olan kasılma uyarısını alamaz.
Yaklaşık iki ay içinde kasta dejenerasyon başlar, kas işlevini yitirir ve
bulunduğu yerde yağ dokusu oluşmaya başlar.

Vücut fonksiyonlarında bozukluk veya eksiklik olan insanların etkin te-
davileri ve başkalarına bağlı kalmadan yaşabilmeleri için biyomekatro-
nik sistemler geliştirilmelidir. Nöroprotezler, yapay organlar ve robotlar
geliştirilerek oluşturulan bu sistemler, insanlığın hizmetine sunuldu-
ğunda özellikle kazalar veya vatan savunması sırasında vücut fonk-
siyonlarını kaybetmiş kişilerin toplumdaki yerlerini sağlıklı bir şekilde
almalarına imkân verecektir.

92