Page 69 - Fen Lisesi 11 | 1.Ünite

1. ÜNİTE KUVVET VE HAREKET

v 0 hızı ile yerden h kadar yükseklikteki K noktasında aşağıdan yu- T
karıya atılan bir cisim olsun. T noktasına çıkış süresi t ile T nokta- + +
çık
sından tekrar aynı yüksekliğe gelme süreleri eşittir (Şekil 1.71). Bu
v 0
durumda cisim aşağıya düşerken K noktasından atıldığı v 0 ’a eşit
büyüklükteki v- 0 hızıyla geçer. Cismin bu noktadan sonraki hareketi,
K noktası referans alınarak (+) ve (-) olarak işaretlenen (-) bölgede K
- v
devam eder. Cismin yukarı hareketinde aldığı KT yüksekliğinden, 0
h - -
inişte aldığı TL yüksekliği daha büyük olduğundan cismin t süresi,
çık
t süresinden küçüktür. Cisim aşağıdan yukarı atıldığında t süresinin
in in Yer
t süresinden büyük olduğu bu durumlarda cisim atıldıktan sonra L
çık v
geçen 2t süresinden daha büyük süreler için yapılan h hesapla-
çık
malarında sonucun (−) çıkması, cismin atıldığı yükseklikten daha Şekil 1.71: Aşa-
ğıdan yukarıya v
aşağdaki bir noktada olduğunu ifade eder. Serbest düşme, yukarıdan 0
hızı ile atılan cisim
aşağıya ve aşağıdan yukarıya atış hareketlerinde cisimlerin hareketi
yalnızca düşey doğrultuda bir boyutta gerçekleşir.

Örnek: Düşey doğrultuda 15 m/s hızla yukarı yönde atılan cismin
v
yere düşme süresi 5 s’dir. 0

a) h yüksekliğini bularak sonucu yorumlayınız.
b) Hareketin (v-t) grafiğini çiziniz.
h
Çözüm: Yer

t = 5 s
= 15m/s
v 0
a)
1 2
t
h = v 0 $ - $ gt$
2
1 2
-
h = 15 5 $ 2 $ 10 $ 5
= 7 5 - 125
h = - 50 m

Sonucun −50 m çıkması, cismin atıldığı noktadan 50 m aşa-
ğıya düştüğünü başka bir ifadeyle atıldığı yüksekliğin 50 m
olduğunu ifade eder.

b) Cismin (v-t) grafiğini çizmek için 5 s sonraki hızının bilinmesi
gerekir.
v (m/s)
v = v0 - gt$

= 15 - 10 5$ 15
3/2 5
v = - 35 ms . t (s)
/ olur
hızına zıt yönde hare-
Hareketli 3/2 ile 5.saniyeler arasında v 0
ket ettiğinden sonuç (−) çıkmıştır. -35

79