Page 40 - Fen Lisesi Fizik 11 | 2.Ünite

2. ÜNİTE ELEKTRİK VE MANYETİZMA

Son yörüngesinde 1 elektron bulunan atomlardan oluşan bir cisim başka bir cisme sürtünerek elektriklen-
23 −19
diğinde 1 mol elektron verdiği kabul edilirse cisim (6,02∙10 )∙(1,6∙10 ) = 96 320 C pozitif elektrik yükü
ile yüklenmiş olur. Buradan çıkarılacak sonuç, bir cismin yüklenme kapasitesi, sahip olduğu atom sayısı
ile orantılıdır. Sürtünme ile elektriklenmede cisimlerin yüklenme miktarı olan q’nun değeri, cisimlerin fizik-
sel özelliklerine de bağlıdır.

Benzer durum iletkenler için de geçerlidir. Birbirine paralel, iletken iki metal levha arasına, yalıtkan
(dielektrik) bir madde konulup bir üretecin kutuplarına bağlandıklarında elektrik yükleri ile yüklenir. Böyle-
ce levhalar arasındaki yalıtkan bölgede düzgün bir elektrik alan meydana gelir (Şekil 2.29).

+ −
Yalıtkan madde −
veya hava + + −
+ −
+ −
İletken plaka + −
+ −
+ −
+ −
+ −
+ −
E

Bağlantı iletkenleri

Şekil 2.29: Yalıtkan bölgede düzgün bir elektrik alan

İletken metal iki levha ve yalıtkan maddeden oluşan bu sistem, üreteçten ayrılıp uygun bir lambaya bağ-
landığında lambanın anlık olarak ışık verdiği gözlenir. Lambanın ışık vermesi, üretecin bu sisteme enerji
aktardığı ve bu enerjinin sistemde tutulduğu, ısı ve ışık enerjisine dönüştüğü anlamına gelir.

Metal levhalar ve bir yalıtkan maddeden oluşan böyle birleşime sığaç (kondansatör) denir. Geometrik ve
fiziksel özelliklerine de bağlı olarak levhalardan biri üzerindeki yükün büyüklüğünün, levhalar arasındaki
potansiyel farkının büyüklüğüne oranına kondansatörün sığası denir. Bir kondansatörün sığası bu kon-
dansatörde depolanabilecek maksimum yük miktarı ile ilgili bir niceliktir.

Bir devre elemanı olan ve devre çizimlerinde Şekil 2.30’daki gibi modellenen kondansatörün sığası C
sembolüyle gösterilir. Birimi farad olarak ifade edilir. Farad birimi F sembolüyle gösterilir. 1 volt potansiyel
18
farkı altındaki bir levhada 1 C yük (6,25∙10 tane elektron) depolayabilen kondansatörün sığasına
1 F’lık sığa denir.

C

Şekil 2.30: Devre çizimlerinde kondansatör

248