Page 46 - Fen Lisesi Fizik 11 | 2.Ünite

2. ÜNİTE ELEKTRİK VE MANYETİZMA

Üretecin negatif kutbundan ayrılan elektronlar negatif kutba bağlı iletken metal levhada birikmeye başladı-
ğında pozitif kutba bağlı levhadan ayrılan elektronlar da üretecin pozitif kutbuna ulaşır (Şekil 2.32).

0 V 0,3 V 1,1 V − − 1,5 V + +
− + − − + + − − − − + + + + +
− + − − + + − − − − + + + +
− + − − + +
− + − + − + − +

1,5 V 1,5 V 1,5 V 1,5 V
Devre açık, Devre kapandı, Kondansatör doluyor, Kondansatör doldu,
akım akmıyor. yükler ok yönünde akıyor. akım daha az akıyor. akım akmıyor.
(a) (b) (c) (ç)

Şekil 2.32: Bir kondansatörün dolması

Kondansatörün her iki levhasının atomlarında meydana gelen yük değişimi eş zamanlı olarak gerçekle-
şir. Bu süreçte pozitif ve negatif kutba bağlı iletken metal levhalarda yüklenen atom sayıları her an için
eşit sayıdadır. İletken metal levhalar arasındaki potansiyel farkı, üretecin kutupları arasındaki potansiyel
farkına eşit olduğu anda kondansatör elektrik yükleri ile yüklenmiş olur. Başka bir ifadeyle kondansatör,
kapasitesi kadar yükle yüklendiğinde devredeki yük akışı durur. Dolayısıyla devreden geçen akım durur.
Kondansatöre bağlanan üretecin gerilimi, kondansatörün çalışma geriliminden daha büyük olmamalıdır.
Böyle bir durumda kondansatör zarar görür.

Boş bir kondansatör, bir üreteçle yüklenmeye başlandığında metal levhaları arasındaki potansiyel farkı
sıfır olan kondansatörün levhaları arasındaki gerilim artmaya başlar. Bu da levhalarda biriken yük miktarı-
nın gerilimle orantılı olarak artmasına neden olur.

Levhalar yüklenmeye başladıktan sonraki herhangi t , t ve t anlarındaki levhaların birinde biriken yük
2
3
1
miktarları sırasıyla q , q , q ise levhalar arasındaki ölçülen gerilimler V , V , V olduğunda yük değerinin
2
1
3
3
2
1
o andaki gerilim değerlerine oranının sabit olduğu görülür. Bu oran
q q q
1 2 3
V = V = V şeklinde yazılır.
1 2 3
Bu sabit kondansatörün sığasını ifade eder. Sığa için çizilecek q-V grafiği Şekil 2.33’teki gibidir.
q
q
3
q
2

q
1
a
V
0 V V V
1 2 3
Şekil 2.33: q-V grafiği

Yük-gerilim grafiğinin eğiminden yararlanarak kondansatörün sığası bulunabilir. Buna göre
q
tan a = = C şeklinde yazılır.
V

254