Page 21 - Fen Lisesi Fizik 12 | 1. Ünite

1.

1.1. DÜZGÜN ÇEMBERSEL HAREKET BÖLÜM

Yatay ve Sürtünmeli Virajda Güvenli Dönüş Şartı

BİLGİ

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK),
2018 verilerine göre Türkiye'deki
f araç sayısı 22 818 544’tür. Türkiye’de-
s r
ki sürücü sayısı ise 28 181 930'dur.
2018 verilerine göre kazaların yaklaşık
O %44’ü ölüm ve yaralanma ile sonuç-
lanmıştır. Kazaların başlıca nedeni
yüksek hızdır.
Tablo 1.1.1'de 2018 yılı trafik kaza
bilgileri yer almaktadır.
Şekil 1.1.16: Yatay ve sürtünmeli yolda sürtünme kuvveti-
nin gösterimi

Mühendisler, yolları tasarlarken yolun yapısını ve vi-
rajın yarıçapını dikkate alır. Hız limitleri ve uyarı lev-
haları, yolların özelliklerine göre belirlenir. Viraj için
belirlenen hız limitleri, aracın çembersel hareketini
güvenli bir şekilde sürdürmesine yardımcı olur.

Trafik uyarı levhasında belirtilen hızdan çok daha 37
yüksek bir hızla ve kontrolsüz olarak viraja giren sü-
rücüler statik sürtünme kuvvetini aşar. Tekerleklerle Tablo 1.1.1: 2018 Yılına Ait Kaza İstatistikleri
yol arasında oluşan statik sürtünme kuvveti aşıldı-
ğında tekerleklerin kayması sonucu araç savrulma-
ya uğrar. Yatay ve sürtünmeli yoldaki sürtünme kuv- Toplam Kaza Sayısı 428 074
veti merkezcil kuvvettir (Şekil 1.1.16).
Ölümlü Kaza Sayısı 2 712

Aracın virajı güvenli bir şekilde dönebilmesi için çı- Yaralanmalı Kaza Sayısı 183 710
kabileceği en büyük hız şu şekilde bulunur:

Fmer = fs Maddi Hasarlı Kaza Sayısı (*) 241 652
Fmer = 2 fs
F m = F s
m.v
m.v = k.m.g Ölü Sayısı (**) 3 373
2
r
r = k.m.g
eşitliği düzenlendiğinde Yaralı Sayısı 310 109
v 2 max = k.g.r * Tarafların anlaşarak kendi aralarında tutanak
tanzim ettiği maddi hasarlı trafik kaza sayıları
dâhil edilmemiştir.
ifadeleriyle virajlarda dönülebilecek hızın en büyük
değeri elde edilir. Virajı güvenli bir şekilde dönebil- ** Trafik kazası sonucunda kaza yerinde meydana
mek için kütlenin önemsiz olduğu sonucu ortaya gelen ölü sayılarını içermektedir.
çıkar. Maksimum hıza eşit veya daha küçük hızlarla
virajlar emniyetli bir şekilde dönülebilir.