Page 27 - Fen Lisesi Fizik 9 | 3. Ünite

ÇALIŞMA KÖŞESİ 7

2
A) Kütlesi 4 kg olan bir cisim şekildeki kuvvetlerin etkisi ile 5 m/s ivmeyle harekete başlıyor.

F = 8 N F = 30 N
1
2
m
yer
Buna göre yer ile cisim arasındaki sürtünme kuvvetinin büyüklüğünü hesaplayarak serbest cisim
diyagramı üzerinde gösteriniz.

B) Sürtünme kuvvetinin Dünya atmosferi içine giren göktaşlarının eriyip yok olması, araç lastiklerinin
yıpranması gibi avantaj ve dezavantajları bulunmaktadır.

Sizlerde günlük hayatta karşılaştığınız sürtünme kuvvetinin avantaj ve dezavantajlarını değerlendi-
rerek beşer örnek veriniz.

OKUMA METNİ

Dört Temel Kuvvet

Evrendeki tüm madde 4 temel kuvvetin etkisi altındadır: Kütleçekim kuvveti, elektromanyetik kuvvet,
zayıf ve şiddetli çekirdek kuvvetleri. Kütleçekim kuvveti bizleri Dünya üzerinde, gezegenleri de Gü-
neş çevresinde tutar. Elektronları atomda tutan kuvvet ise elektromanyetik kuvvettir ve kütleçekim
kuvvetinden çok daha şiddetlidir. Elektromanyetik kuvvetten yüzmilyonlarca kez daha zayıf olan zayıf
çekirdek kuvveti, radyoaktivite ve nükleer füzyondan sorumludur. Elektromanyetik kuvvetten yüz
kez daha şiddetli olan şiddetli nükleer kuvvet de kuarkları birarada tutar. Protonlar, nötronlar ve diğer
parçacıklar kuark çiftlerinden ya da kuark üçlülerinden (tripletlerinden) oluşmuşlardır. Elektromanyetik
kuvvet “taşıyıcı”ları fotonlardır; zayıf çekirdek kuvvetinin taşıyıcıları W ve Z parçacıkları, şiddetli çekir-
dek kuvvetinin taşıyıcıları ise gluonlardır.

Kütleçekim kuvveti için de taşıyıcı parçacıklar olduğu
sanılmaktadır, henüz gözlenmemekle birlikte bu parça-
cıklar da “graviton” olarak adlandırılmaktadır. Elektrik ve
manyetizma “birleşik”tir; hareketli elektrik yükleri man-
yetik alan üretir ve değişen manyetik alan da elektriksel
gerilim üretir. Elektromanyetizma da zayıf çekirdek
kuvvetiyle birleştirilebilir; çünkü çok yüksek enerjiler-
de ve çok yüksek sıcaklıklarda tek bir “elektro-zayıf”
kuvvete indirgenebilir. Bununla ilgili en önemli kanıt
Büyük Patlama’nın ilk anları hakkındaki fikirlerden ve
hızlandırıcılardaki parçacık deneylerinden gelmektedir
(Görsel 3.14). Fizikçiler şimdi bu dört temel kuvveti tek
bir “süper kuvvet”te birleştirecek bir teori geliştirmeye Görsel 3�14: Parçacık carpıştırıcısı hazırlık aşamasındayken
çalışmaktadırlar [3.3].

81