Page 26 - Fen Lisesi Fizik 9 | 3. Ünite

Sürtünme kuvvetinin çalışan makine parçalarının aşınması gibi sorun olduğu durumlar da vardır. Bunu
engellemek için rulman, yağlama ve parça değişimi maliyetleri oluşur. Kıyafetler kullanıldıkça aşınır ve eskir,
araçların yol ve hava ile sürtünmeleri enerji kaybına neden olur. Öyle ya da böyle sürtünme kuvveti evrenin
vazgeçilmezidir. Amaca göre özel malzemeler üreterek bazen yüksek sürtünmeli bazen neredeyse sürtün-
mesiz yüzeyler üretilmektedir.

Birbiri üzerinde kayarak hareket eden nesnelere etkiyen sürtünme kuvvetine değinilmiştir. Yuvarlanan
cisimler, örneğin bir otomobilin lastiği dönerek ilerlerken yola temas noktasına etki eden sürtünme kuvveti,
aracın ivme vektörünün yönüne göre değişmektedir. Otomobilin ileri yönde hızlanabilmesi için lastiklerin
yeri, geri yönde itmesi gerekir. Yol tarafından otomobilin lastiğine ileri yönde kuvvet uygulanır (Görsel 3.12).

İvme
Hız

Sürtünme kuvveti Sürtünme kuvveti
Görsel 3�12: İleri yönde hızlanmakta olan aracın lastiklerine etkiyen sürtünme kuvveti

Otomobilin ileri giderken yavaşlayabilmesi için yeri ileri itmesi gerekir. Yerde lastiğin yere değen yüzeyine,
geri yönde kuvvet uygulamalıdır (Görsel 3.13).

İvme

Hız

Sürtünme kuvveti

Görsel 3�13: İleri yönde kayarak yavaşlamakta olan aracın lastiklerine etkiyen sürtünme kuvveti

80