Page 5 - Fen Lisesi Fizik 9 | 3. Ünite

ETKİNLİK KÖŞESİ

Uygulamanın Adı: Hareketi keşfet
Süre: 40 dk.
Mekân: Sınıf ortamı
Amaç: Öteleme, dönme ve titreşim hareketlerini kavramak
Araç ve gereçler: Bozuk para, topaç, esnek en az 20 cm’lik cetvel, ip, kâğıt, kalem

İşlem Basamakları:
• İpi topacın ince kısmından başlayarak düzgünce sarınız.
• Sarılan ipin diğer ucundan tutup, ince kısmı alta getirip, sert zemine paralel olacak şekilde geri çe-
kerek atınız. Olabildiğince uzun bir süre hareket etmesini sağlayınız ve topacın hareketini gözlem-
leyiniz.
• Bozuk parayı yatay olarak sıra üzerinde kaydırarak düşmeden en uzak noktada durmasını sağlayınız.
Bozuk paranın hareketini gözlemleyiniz.
• Esnek cetvelin bir ucunu bir elinizle bastırarak sıra üzerinde sabitleyiniz.
• Diğer elinizle cetvelin öteki ucunu düşey doğrultuda bir miktar gerdirip serbest bırakınız.
• Aynı işlemi cetvelin sıradaki mesafesini arttırıp azaltarak tekrarlayınız. Cetvelin hareketini gözlemle-
yiniz.

Not: Topacın dönme süresi, bozuk paranın durana kadar gittiği mesafe, cetvelin hareket süresi karşılaş-
tırılarak etkinlik yarışma formatında yapılabilir.

Sonuçlandırma: Topaç, bozuk para ve cetvel hangi hareket çeşitlerini yapmaktadır? Açıklayınız.

3� 1� 2� Hareketle İlgili Kavramlar

Hareket tek boyutlu ele alınacağından, cisimleri sayı doğrusu
üzerinde kabul ederek bu kavramlar açıklanacaktır (Şekil 3.2).

Konum: Cismin herhangi bir anda bulunduğu yere konum denir
ve vektörel bir büyüklük olup X ile gösterilir. Konum için SI birimi
olan metre (m) ya da diğer uzunluk birimleri de kullanılabilir.

Referans noktasından başlayıp cismin bulunduğu konuma kadar
çizilen vektöre konum vektörü denir. A cisminin ilk konumunu
X , ikinci durumdaki konumunu X vektörü ifade eder (Şekil 3.3).
2
1

Şekil 3�2: Hareketle ilgili kavramlar

(1. konum) (2. konum)
A A

-5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 X (m)
MERAKLISINA
X 1 =4 m X 2 =3 m Konum konulu simülasyon

Şekil 3�3: Bir cismin farklı zamanlarda bulunduğu iki farklı konum

59