Page 9 - Fen Lisesi Fizik 9 | 3. Ünite

Konum-zaman grafiğinin çiziminde elde edilen bu eğim her an için aynı değere sahiptir. Bu sonuç hare-
ketlinin hızının sabit (değişmeyen) olduğu anlamına gelir. Hızın sabit olduğu bu hareket çeşidine düzgün
doğrusal hareket denir (Şekil 3.5).

X

X
2
DX= X -X
2 1 MERAKLISINA
X 1 i v-t grafiği değiştirilince X-t ve a-t
Dt=t -t grafiklerindeki değişimi gösteren
2 1
simülasyon
X
0

0
t t t
1 2
Şekil 3�5: Konum-zaman grafiği

X (m)
Soru: Konum-zaman grafiği yanda verilen hareketlinin ilk 5 s'deki;
45
a) Yer değiştirmesi kaç m'dir?
30
b) Hızı kaç m/s dir?
15

0
Cevap: Grafikte orijin referans alındığında; 5 t (s)

a) X i = 15m X (m)
X = 45molur. Bu durumda yer değiştirmesi; X 45
s
s
X 1 X 2
30
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 X (m)
X 15 i
D X i

D X = X s - X i ise D X = 45 15- = 30 m 0 5 t (s)

b) Hız, X-t grafiğinin eğimi olduğundan;
D X 30
Eğim = v = = = 6m/s olarak bulunur.
D t 5

X-t grafiği Şekil 3.5'teki gibi olan aracın v-t grafiği çizildiğinde bir sabit v
değer grafiği elde edilir (Şekil 3.6).
v
Buna göre v-t grafiğinin yatay ekseni ile arasındaki alan o zaman aralı-
ğında yapılan yer değiştirmenin büyüklüğünü verir. Alan = $v Dt
v Alan = XD
Düzgün doğrusal harekette hız sabit olduğundan hareketli, eşit zaman
aralıklarında eşit yer değiştirmeler yapar. Hareketlilerin hareket süreleri 0
için örneğin 2. s'de ve ilk 2 s'deki gibi zaman aralıkları ifadeleri kullanı- t 1 t 2 t
lır. 2. s'de, 1 s ve 2 s aralığı yani 1 s'lik süre anlatılmak istenir. İlk 2 s'de Dt = t -t
1
2
ise (0-2) s aralığı yani ilk 2 s'lik süre anlatılmak istenir. Şekil 3�6: Hız-zaman grafiği
63