Page 6 - Fen Lisesi Fizik 9 | 3. Ünite

Yer Değiştirme: Bir cismin başlangıç konumu X 1 ve son konumu X 2
arasındaki farka ( X 2 - X 1 ) yer değiştirme denir. XD ile gösterilir ve vek-
törel bir büyüklüktür.
MERAKLISINA
Yer değiştirme konulu simülasyon D X = X 2 - X 1

Bir nicelikteki değişimi ifade ederken Yunan alfabesindeki D (delta)
simgesi kullanılır. Yer değiştirmenin birimi metredir, metrenin katları ve
askatları da gerektiğinde kullanılır.

ARAŞTIRMA KÖŞESİ

Geriye dönük 24 saatlik süreyi dikkate alarak sizin Dünya üzerindeki yer değiştirmenizi ve Dünya’nın Gü-
neş yörüngesindeki yer değiştirmesinin nasıl bulunacağını araştırınız.

Soru: 1. konum 2. konum
X (m)
-4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4
−4 m konumunda bulunan cisim doğrusal yörüngeyi izleyerek +3 m konumuna geldiğinde ne
kadar yerdeğiştirmiş olur?

Cevap: İlk durumdaki konum vektörü X 1 , son durumdaki konum vektörü X 2 olur. Yer değiştirme vek-
törü ise ilk konumdan başlayıp son konuma çizilen vektördür. Vektörün büyüklüğü son konum ile ilk
konumun farkı ile bulunur.
D X = X - X 1
2

D X vektörünün büyüklüğü sayı doğrusu üzerindeki -4 ve 3 sayıları arasındaki uzaklık kadardır. Yani
D X = 3 − (−4) = 7 m olacaktır.

X 1 X 2

1. konum 2. konum
X (m)
-4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4

D X

Alınan Yol: Cismin hareketi boyunca çizdiği yörüngenin uzunluğuna denir. Mesela, hareketli cisim önce A
noktasından B’ye 9 m ardından da B’den C noktasına 3 m gitmiş olsa 9 + 3 = 12 m yol gitmiş olur. Alınan yol
S ile gösterilir ve birimi metredir. Metrenin katları ve askatları da gerektiğinde kullanılır (Şekil 3.4).

S = 3 m
2
A C B
X (m)
-5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5

S = 9 m
1
Şekil 3�4: Bir cismin aldığı yol
60