Page 18 - Fen Lisesi Kimya 10 | 1. Ünite

Tablo 1.3 incelendiğinde hidrojenle birleşen diğer element kütleleri ge-
nellikle tam sayı değerini almasına rağmen bazıları kesirli bir sayı değeri
alır. Örneğin H O bileşiğinde 1 gram hidrojenle birleşen oksijenin gram
2
miktarı, hidrojenin gram miktarının 8 katıdır. HCl bileşiğinde ise 1 gram
hidrojenle birleşen klorun gram miktarı, hidrojenin gram miktarının 35,5
katıdır. 19. yüzyılda bilim insanları, atomların kütlelerini hidrojene göre
bağıl hesaplandığında atom kütlelerinin kesirli olmasının deney hatala-
BİLGİ KUTUSU rından kaynaklandığını sandılar. Daha sonra atom kütleleri oksijene göre
bağıl hesaplanmıştır. Kimyacılar doğal oksijen atomunun atom kütlesini
Atom kütlesini belirten SI sim-
16,0000 U, fizikçiler ise 16,0044 U olarak almışlardır. Ancak izotop atom-
gesi olan U, İngilizce Unified
ların keşfinden sonra O-16 ve O-17 izotoplarının varlığı, atom kütlelerinin
(yunifayd) birleşmiş anlamına
oksijene göre belirlenmesinde karışıklığa sebep olduğundan atomların
gelen sözcüğün baş harfidir.
kütlelerini ölçmek için yeni bir referans atoma ihtiyaç duyulmuştur.
1961 yılında Uluslararası Temel ve Uygulamalı Kimya Birliği’nin (IUPAC)
aldığı kararla karbon-12 izotopu referans atom kabul edildi. Karbon-12 izo-
topunun atom kütlesi 12,0000 kabul edilerek diğer atomların atom kütle-
leri bağıl olarak hesaplandı.
12 C atomunun çekirdeğinde 6 proton ve 6 nötron bulunur. Atom kütle-
lerinin birimi, atomik kütle birimi (akb) cinsinden belirlenir. Karbon-12’nin
BİLGİ KUTUSU atom kütlesi 12 alındığında bir tane C-12 izotopunun kütlesinin 1/12’sine
1 atomik kütle birimi (akb) denir.
Atom kütlelerinin hesaplan-
masında karbon 12’nin birim 1 1
24
1 akb = g = g = 1,661.10¯ g
olarak seçilmesinin nedeni, 6,02.10 23 N
A
diğer element atomlarına
göre karbonun daha kararlı 1 g = 6,02.10 akb = N akb’dir.
23
A
olması ve kütle spektromet-
resinde kütlesinin kolay ölçül- veya
mesidir.
23
6,02.10 tane C atomu 12 g
1 tane C atomu ?

12 12
? = = g
6,02.10 23 N
A

1 akb 1 tane C-12’nin kütlesinin 1/12’si olduğuna göre

12 1 1
.
1akb = = g’dır.

N 12 N
A A
Atom kütlesinin birimi; U, Dalton (Da) ve atomik kütle birimi (akb)’dir.
Atomların kütleleri birimsiz de verilebilir.
Örneğin karbonun atom kütlesi C:12 Da, C:12 akb, C:12 şeklinde ifade
edilir.
12
1 tane C atomu =12 akb = g’dır.

N
A
1
1 tane H atomu =1 akb = g’dır.

N
A

30