Page 17 - Fen Lisesi Kimya 10 | 1. Ünite

KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE
KİMYASAL HESAPLAMALAR

12 gram karbon-12 izotopunda bulunan gerçek atom sayısını deney-
sel olarak tespit edilmiştir. Tek bir atomun gram olarak kütlesi, kütle spekt-
rometresi ile bulunabilir. Bazı elementlerin kütle spektrometresinde ölçül-
müş tek atom kütleleri Tablo 1.2’de verilmiştir.

Tablo 1.2: Bazı Atomların Mol Kütlesi, Kütle Spektrometresinde Ölçülen Gerçek Atom Kütleleri
ve Mol Kütlesi / Gerçek Atom Kütlesi Oranları
Mol Kütlesi/
Element Mol Kütlesi Gerçek Atom
Gerçek Atomun
Sembolü (g/mol) Kütlesi (gram)
Kütlesi
23
C 12,000 1,9926.10¯ 6,02.10 23
Ba 137,330 22,81.10¯ 23 6,02.10 23

K 39,098 6,494.10¯ 23 6,02.10 23

Tablo 1.2’deki gibi bir atomun mol kütlesinin tek atomun kütlesine bö-
lümü, içerdiği atom sayısına eşittir. Karbon-12 atomunun kütle spektro-
-23
metresinde ölçülen kütlesi 1,9926.10 gramdır. 12 gram karbon-12 izo-
topundaki atom sayısı;
mol kütlesi 12
Atom sayısı = = = 6,022.10 tane
23
tek atomun kütlesi 1,9926.10¯ 23
karbon atomudur.
BİLGİ KUTUSU
b) Bağıl Atom Kütlesi
İzotopların kütleleri kütle spekt-
Bir tane atomun kütlesi mutlak olarak ölçülemediğinden bir atomun re-
rometresi ile ölçülür. Gaz hâ-
ferans olarak seçilen başka bir atomun kütlesinden kaç kat ağır olduğunu
lindeki bir örnek, elektron
gösteren sayıya bağıl atom kütlesi denir. Bağıl atom kütlesi, ilk olarak
bombardımanı ile iyon hâline
en basit ve en küçük atom olan hidrojene göre hesaplanmıştır. Hidrojenin
getirilir. Oluşan pozitif yüklü
atom kütlesi 1 olarak kabul edilmiş ve diğer atomlarla karşılaştırılmıştır.
iyonlar elektrik ve manyetik
Bu karşılaştırmalar, atom kütlesi hesaplanacak elementle hidrojenin han-
alanlar yardımıyla ayrılır. Ay-
gi oranda bileşik oluşturduğu incelenerek yapılmıştır. Hidrojen, o element-
rılan iyonlar spektrometreye
le bileşik oluşturmuyorsa atom kütlesi bilinen başka bir elementle karşı-
gönderilir, spektrometre cihazı
laştırma yapılmıştır. Diğer elementlerin kütleleri genelde tam sayı değerini
bu iyonların varlığını ve mikta-
alır (Tablo 1.3).
rını saptar.
Tablo 1.3: Hidrojenli Bileşiklerde 1 Gram Hidrojenle Birleşen Diğer Elementlerin
ve Bileşiğin Kütleleri

Bileşik H’nin Kütlesi (g) Bileşiğin Kütlesi (g) Diğer Elementin Kütlesi (g)

HF 1 20 19

H O 1 9 8
2

HCl 1 36,5 35,5

H S 1 17 16
2

29