Page 32 - Fen Lisesi Kimya 12 | 2.Ünite

Alıştırma
H 2 O, BH 3 ve HCN moleküllerindeki merkez atomların hibritleşme türünü bulunuz.
( 1 H, 5 B, 6 C, 7 N)

2.5.3. Molekül Geometrisi ve VSEPR Yaklaşımı

Molekülün geometrisi, bir moleküldeki atomların üç bo-
yutlu olarak düzenlenmesidir. Molekül geometrisi molekülün
fiziksel ve kimyasal özelliklerini belirler. Hibritleşme kavramı,
bir molekülün geometrisini deneysel olarak açıklamak için
ortaya atılmıştır. Bu kavram birçok molekülün şeklini açıkla-
yabilse de (En iyi sonucu karbon içeren moleküllerde vermek-
tedir.) tek başına yeterli değildir. Gillespie (Gilespi) ve Nyholm
104 (Nüholm) moleküllerin şeklinin anlaşılabilmesi için “Değerlik
Katmanı Elektron Çifti İtmesi (VSEPR)” yaklaşımını ortaya at-
mıştır. VSEPR, İngilizce “Valance Shell Electron Pair Repulsion”
ifadesindeki kelimelerin baş harfleriyle oluşturulan kısaltmadır.
Bu kurama göre
1. Bir molekülün geometrisi (şekli), merkez atomun değerlik
katmanında bulunan tüm elektron çiftleri arasındaki itme
tarafından belirlenir.
2. Elektron çiftleri birbirini ittiği için merkez atomun değer-
lik katmanındaki elektron çiftlerinin birbirinden mümkün
olan en uzak konumda yer aldığı kabul edilir.
3. Merkez atom etrafındaki ortaklanmamış elektron çifti,
ortaklaşılmış elektron çiftinden (bağ yapmış elektron çifti)
daha büyük hacimdedir. Dolayısıyla merkez atomda or-
taklaşılmamış elektron çifti varsa ideal şekle göre molekül
geometrisi kısmen bozulur ve bağ açıları bir miktar değişir.

VSEPR Yaklaşımının Kuralları
1. Molekülün Lewis yapısı çizilir.
2. Merkez atom “A” harfi ile gösterilir.
3. Merkez atoma bağlı diğer atomlar “X” ile gösterilir
4. Merkez atomda ortaklanmamış elektron çifti varsa bunlar
“E” ile gösterilir.