Page 120 - Fizik 11 | 1.Ünite

KUVVET VE HAREKET

C) PALANGALAR

İki ya da daha fazla makaranın farklı şekillerde bağlanmasıy-
la elde edilen sisteme palanga denir. Palanga sistemi den-
gede ise sisteme etki eden net kuvvet sıfırdır.

Makara ağırlıklarının önemsenmediği ve uygulanan kuvvet
F F
ile yükün farklı makaralarda olduğu palangalarda yük ile
kuvvet arasındaki ilişkiyi bulmak için önce iplerdeki gerilme
kuvvetleri gösterilmelidir. Palangalarda yük, hareketli maka- F x
ralara asıldığından hareketli gruba bu grubu taşıyan ip sayısı
kadar yukarı yönlü kuvvet uygulanmış demektir. Bu kuvvet- G
lerin büyüklüklerinin toplamı yüke eşittir.
h G
Yükü taşıyan makara üzerindeki kuvvetlerden
a ) Palanga sistemi b) Yükü taşıyan makarada
G kuvetlerin gösterimi
F + F = G ( F = 2 olur (Şekil 1.92). Bu durumda
Taşınan yük Şekil 1.92: Palanga sistemi ve kuvetlerin gösterimi
Kuvvet kazancı =
Uygulanan kuvvet
G G
Kuvvet kazancı = F = G = 2 olur.
2
Kuvvetten iki kat kazanç sağlanırken yoldan da iki kat kayıp vardır. Makara ağırlıklarının önemsenmediği sis-
temde F kuvveti uygulanarak ip x kadar çekildiğinde G yükü h kadar yükselirse enerji korunumuna göre
G
F . x = G . h ( 2 . x = G . h

x
h = 2 olur.
Makara ağırlıklarının önemsenmediği ve kuvvet ile yükün
aynı makarada olduğu palangalarda yük ile kuvvet arasın- F F
daki ilişkiyi bulmak için önce iplerdeki gerilme kuvvetleri F F
gösterilmelidir.

Yükü taşıyan makara üzerindeki kuvvetlerin büyüklüklerin-
den
F + F + F = G ( F = G olur (Şekil 1.93). G G
3
Bu durumda a) Kuvvetle yükün aynı b) Yükü taşıyan maka-
Taşınan yük makarada olduğu ra üzerinde kuvet-
palanga sistemi
lerin gösterimi
Kuvvet kazancı =
Uygulanan kuvvet
Kuvvet kazancı = G = G = 3olur. Şekil 1.93: Kuvvetle yükün aynı makarada olduğu palanga
sistemi ve kuvetlerin gösterimi
G
F
3
Makara ağırlıklarının önemsenmediği sistemde F büyüklüğünde kuvvet uygulanarak ip x kadar çekildiğinde G
yükü h kadar yükselirse enerji korunumuna göre

F . x = G . h
G x
3 . x = G . h ( h = 3 olur.
Kuvvetten üç kat kazanç sağlanırken yoldan üç kat kayıp vardır.

222